ویژگی های سنگ نگاشتی و زمین شیمیایی الیوین بازالت های خاور نهبندان و چاه چوچو (پهنه زمین درز سیستان، خاور ایران)

الیوین بازالت های خاور نهبندان و چاه چوچو به دو سری ماگمایی آلکالن سدیک و تحولی تعلق دارند. الیوین بازالت های تحولی در مقایسه با الیوین بازالت های آلکالن از MgO، SiO۲، Ni، Cr، Ba، Th، Pb و U غنی تر و از TiO۲، FeOt، REE و HFSE تهی تر هستند. مقدار بالای MgO، Mg#، Ni و Cr در بازالت های تحولی (به ترتیب ۸/۱۳ درصد وزنی، ۷۷، ۵۳۱ و ۸۶۰ ppm) نشان دهنده نزدیکی ترکیب شیمیایی آنها به ماگمای اولیه است که با پریدوتیت گوشته ای در تعادل بوده است؛ اما در بازالت های آلکالن، این مقدارها (به ترتیب ۳/۸ درصدوزنی، ۵۹، ۱۵۵ و ۱۷۶ ppm) از ترکیب یک ماگمای اولیه کمی فاصله دارند. برپایه ویژگی های سنگ نگاشتی و زمین شیمیایی، بازالت های تحولی شاید دچار فرایندهای جدایش بلورین و آلایش پوسته ای شده اند؛ اما بازالت های آلکالن شاید تنها دچار فرایند جدایش بلورین شده باشند. غنی شدگی سنگ ها از LREE نسبت به HREE و نیز LILE نسبت به HFSE و شباهت الگوهای REE و عنکبوتی آنها به OIB نشان دهنده جدایش آنها از گوشته ای سست کره ای- سنگ کرهای و غنی شده هستند. برپایه الگوسازی انجام شده، پیدایش ماگمای سازنده بازالت های آلکالن پیامد نزدیک به ۷ درصد ذوب بخشی گوشته ای سست کرهای با ترکیب لرزولیت گارنت دار بوده است. پیدایش ماگمای سازنده بازالت های تحولی نیز پیامد ۷ تا ۱۵ درصد ذوب بخشی گوشته سنگ کره ای دگرنهاد و در مرز سس تکره و سنگ کره، با ترکیب لرزولیت گارنت دار و لرزولیت اسپینل دار به نسبت نزدیک به ۵۰ -۵۰ درصد بوده است.  

Keywords:

الیوین بازالت , ماگماتیسم آلکالن , ماگماتیسم تحولی , گوشته غنی ششده , نهبندان , ایران