کانی‏شناسی و زمین‏شیمی دایک‏های مافیک توالی ‏‏گوشته‏‏ای مجموعه افیولیتی جنوب سلطان‏آباد (شمال‏خاوری سبزوار)

از ویژگی‏های آشکار توالی ‏‏گوشته‏‏ای مجموعه افیولیتی جنوب سلطان‏آباد، وجود دایک‏های دلریتی، میکروگابرویی، هورنبلندگابرویی، پگماتوییدی و گابرونوریتی است. روند دایک‏ها بیشتر خاوری- باختری است و در پی دگرریختی، برخی از آنها ساختار بودین- دومینویی نشان می‏دهند. پلاژیوکلاز و کلینوپیروکسن کانی‏های اصلی سازنده دایک‏های پگماتوییدی و دلریتی هستند. در دایک‏های هورنبلندگابرویی، افزون‏بر کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز، آمفیبول ماگمایی نیز دیده می‏شود. دایک‏های گابرونوریتی دربردارنده کانی‏های کلینوپیروکسن، ارتوپیروکسن و پلاژیوکلاز هستند. دایک‏های میکروگابرویی نیز دربردارنده آمفیبول ثانویه و پلاژیوکلاز هستند. در بیشتر دایک‏ها، کلینوپیروکسن در حال جایگزینی با آمفیبول است. دارابودن آمفیبول ماگمایی و ارتوپیروکسن، بافت پگماتوییدی، تبلور پیروکسن پیش از پلاژیوکلاز و ترکیب سرشار از آنورتیت پلاژیوکلاز نشاندهنده مشارکت آب در پیدایش ماگما هستند. الگوی نمودار عنکبوتی چندعنصری برای بیشتر نمونه‏ها با جایگاه بالای پهنه فرورانش و بازالت‏های پیشکمانی سنوزوییک شباهت چشمگیری نشان‏ می‏دهد. برپایه نمودار‏‏های رده‏بندی و شناسایی جایگاه زمین‏ساختی، بیشتر دایک‏ها ویژگی‏های زمین‏شیمیایی بازالت توله‏ایتی نزدیک به شیمی بازالت جزیره‏های کمانی و بونینیتی نشان می‏دهند. سه نمونه سرشت آلکالن درونصفحه‏‏ای دارند و ازاین‏رو، از ذوب سنگ خاستگاه غنیشده ‏‏گوشته‏‏ای زیرین سرچشمه گرفته‏اند. توالی ترکیبی از توله‏ایتی و بونینیتی بهسوی آلکالن چهبسا نشانه مشارکت سنگ خاستگاه ‏‏گوشته‏‏ای متفاوت هنگام روند تکاملی پهنه فرورانش در کرتاسه پسین است. 

Keywords:

دایک , مجموعه افیولیتی , پهنه بالای فرورانش , سلطان‏آباد