آزاد کریمی - گروه زمینشناسی، دانشکده علوم، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
علی احمدی - دانشکده علوم، گروه زمین شناسی
عبدالرضا پرتابیان - گروه زمینشناسی، دانشکده علوم، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

بازالتهای مربوط به مجموعه افیولیتی مریوان-پالنگان، پهنه زمیندرز زاگرس، غرب ایران، به منظور بررسی فرایندهای تکامل ماگمایی و ذوب بخشی سنگ منشا مطالعه شدند. سنگهای بازالتی رخنمون قابل توجهی در سکانس پوستهای افیولیت مریوان-پالنگان دارند و ساخت آنها غالبا بالشی است. از نظر ویژگیهای میکروسکوپی و شیمیایی دو گروه سنگی در منطقه قابل تفکیک است. هر دو گروه بر اساس ردهبندی شیمیایی بازالت هستند. محاسبات نورم CIPW نشان میدهد که همه آنها الیوین تولئیت (تولئیت آبیسال) هستند. از نظر سری ماگمای نیز سری تولئیت تا نزدیک به تحولی را نشان دادهاند. همچنین براساس مقدار TiO۲ از نوع افیولیتهای Tiبالا هستند. تفریق مقادیر متغیری از الیوین، پلاژیوکلاز، و کلینوپیروکسن از روی دیاگرامهای فنر به ویژه برای نمونههای گروه دوم دیده میشود. هرچند که نمونههای هر دو گروه در نمودارهای چند عنصری به E-MORB شباهت دارند اما از نظر HREE و MREE تمایز قابل توجهی نشان میدهند. مدلهای ذوب درجات متفاوت ذوب بخشی از یک منشا لرزولیت اسپینلدار (۵ تا ۲۵ درصد برای گروه اول و ۱۵ تا ۲۵ درصد برای گروه دوم) را نشان میدهند. همچنین، نسبتهای Sm/Nd، Ce/Sm، Sm/Yb و La/Yb نمونهها نزدیکی آنها به مقادیر مربوط به گوشته غنیشده نوع دوم (EMII) را نشان میدهد. به همین دلیل، مشارکت سازندههای نوع EMII در منشا ماگما ممکن است مسئول ماهیت غنیشده بازالتهای منطقه باشد. در این پژوهش چنین نتیجهگیری شده که درجات متغیر ذوب بخشی یک منشا اسپینل پریدوتیتی و مشارکت سازندهگان نوع EMII، به پیدایش ماهیت غنیشده بازالتهای افیولیتی این بخش از بومهای مربوط به نئوتتیس منجر شدهاست.

بازالت, مورب, افیولیت, نئوتتیس, مریوان-پالنگان, زاگرس