حسین فاتحی - دانشگاه شهید باهنر کرمان
حمید احمدیپور - دانشگاه شهید باهنر کرمان
حسام معین زاده - دانشگاه شهید باهنر کرمان

در میکاشیستهای کمپلکس دگرگونی گلگهر در جنوبخاوری پهنه سنندج- سیرجان (استان کرمان)، بلورهای تورمالینی دیده میشوند که مقدار کاتیونهای Mg و Na در آنها بالاست (Mg: ۱.۸۳ a.p.f.u.; Na: ۰.۶۸۰ a.p.f.u.). این تورمالینها از نوع دراویت هستند و به سری آلکالن تعلق دارند. نیمرخهای ترکیبی از مرکز بهسوی حاشیه، نشاندهنده منطقهبندی شیمیایی ضعیف در آنهاست. وجود میانبارهای کوارتز در این تورمالینها، مرزهای تعادلی آنها با بیوتیت، جایگیری برخی از این کانیها در جهت شیستوزیته سنگ و منطقهبندی شیمیایی ضعیف در آنها نشان‏دهنده پیدایش این تورمالینها هنگام یا پس از اعمال نیروهای زمینساختی در سنگهای منطقه هستند. دادههای ترکیب شیمیایی تورمالینهای بررسیشده، که در آنها مقدار F کمتر از ۳/۰ و مقدار FeO* کمتر از ۸/۰ درصدوزنی است و همخوانی مثبت میان Mg و Fe نشان میدهند این کانیها ماگمایی نیستند و محصول واکنشهای دگرگونی هستند. درباره سازوکار پیدایش این تورمالینها گمان میرود با افزایش دما و هنگام دگرگونی و پس از آن، عنصر بور از سطح کانیهای رسی آزاد و در سیالها میانروزنهای انباشته شده است. سپس این سیال سرشار از بور با کانیهای سیلیکاته مانند بیوتیت واکنش داده و تورمالین را پدید آورده است. منطقهبندی شیمیایی ضعیف در تورمالینهای بررسیشده نیز گویای این نکته است.

تورمالین, میکاشیست, کمپلکس گلگهر, پهنه سنندج- سیرجان