ارزیابی دیدگاه آیت الله صدر کاظمینی در شناخت مولف «فقه الرضا» و اعتبار اثر در استنباط فقهی

شناخت مولف و میزان اعتبار روایات کتاب «فقه الرضا» در اجتهاد شیعی، از دیرباز دیدگاه­های گوناگون و متفاوتی را در دانش­های فقه و حدیث امامیه پدید آورده است. در میان این نظریات، دیدگاه مطرح ­شده توسط آیتالله سیدحسن صدر کاظمینی(م. ۱۳۵۴ ق)، از اثرگذاری و اهمیتی ویژه درباره این کتاب برخوردار است. در این نظریه کوشش شده است تا یگانگی «فقه الرضا» و کتاب «التکلیف» شلمغانی، با استناد به حضور متفردات و روایات منحصر به فرد محمد بن علی شلمغانی در کتاب منسوب به حضرت رضا (ع) اثبات شود. همچنین، نظریه­پرداز به اثبات عدم اعتبار استنباط احکام فقهی بر اساس احادیث کتاب، به دلیل ذکر نشدن اسناد متصل برای روایات این اثر اهتمام ورزیده است. در جستار پیش­رو که با روش تحلیلیـتوصیفی سامان یافته، از یک سو، شواهد و ادله یگانگی کتاب «فقه الرضا» و کتاب «التکلیف» مورد بررسی و نقد قرار گرفته است و از سوی دیگر، تاثیر عدم درج اسناد متصل در اعتبار اجتهاد فقهی با استناد به احادیث کتاب، واکاوی شده است. نتایج این پژوهش از این شمار است: نخست اینکه استناد به روایات اختصاصی شلمغانی، تنها مجموعه­ای بودن اثر را اثبات می­کند و نشان می­دهد که این کتاب، از به هم­ پیوستن اوراقی پراکنده از چند مولف پدید آمده است، نه یکتایی محض دو اثر؛ دوم اینکه به دلیل حصول وثوق به صدور روایات از جانب اهل بیت (ع) بر اساس شواهد و قرائن گوناگون و اطمینان به صحت عمل مطابق با احادیثی از این کتاب که با ضوابط مذهب فقهی امامیه هماهنگ هستند، استنباط احکام بر پایه روایات «فقه الرضا»، مطابق با اسلوب­های پذیرفته­شده در اجتهاد خواهد بود و فقیهان مجازند با استناد به این کتاب، به استنباط فقهی بپردازند.

Keywords:

فقه الرضا , فقه رضوی , کتاب التکلیف , شلمغانی , سیدحسن صدر