بیتا نوروزی - مربی اقتصاد بازرگانی گروه مطالعات بازرگانی خارجی، موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی
یوسف حسنپور کارسالاری - استادیار اقتصاد بازرگانی گروه مطالعات بازرگانی خارجی موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی

یکی از محرکهای اصلی پیچیدگی صادرات و تغییر در ساختار تولید کشورهای درحالتوسعه میزان توانمندیهای مولد (دانش انباشتشده) است. سرمایهگذاری خارجی، واردات، سرمایه انسانی، کیفیت نهادها، تشکیل سرمایه، و... ازجمله مولفههای ایجادکننده توانمندیهای مولدند. یکی از اهداف اصلی این مطالعه بررسی تاثیر مولفههای یادشده در پیچیدگی صادرات غیرنفتی در کشورهای درحالتوسعه است. اساسا این سوال مطرح است که آیا تاثیرگذاری این عوامل در میزان پیچیدگی صادرات متناسب با سطح توسعهیافتگی کشورها متفاوت است؟ بهاینمنظور، با استفاده از دادههای تلفیقی سالهای ۱۹۹۷ تا ۲۰۱۳ کشورهای درحالتوسعه، میزان تاثیرگذاری این مولفهها بررسی شد. آزمون هاسمن استفاده از مدل اثرات ثابت را تایید کرده، ولی بهدلیل وجود ناهمسانی واریانس و خودهمبستگی در مدل اثرات ثابت مدل نهایی بهصورت FGLS  تخمین زده شده است. نتایج نشان میدهد: ۱. مولفههای ایجادکننده توانمندیها بر پیچیدگی صادرات کشورهای درحالتوسعه برحسب سطح درآمد متوسط، بالا، و پایین مشابه و یکسان نیست؛ ۲. متغیر موجودی سرمایه مستقیم خارجی تنها عاملی است که در هر سه دسته از کشورهای بررسیشده تاثیر معناداری در پیچیدگی صادرات کشورها داشته است.

پیچیدگی صادرات, توانمندیهای مولد, کشورهای درحالتوسعه. طبقهبندی JEL:F۲, O۱۴, .F۱۴