سعیده مرشدی - دانشجوی دکتری دانشکده اقتصاد، دانشگاه ازاد اسلامی شیراز
مسعود نونژاد - دانشیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه ازاد اسلامی شیراز
مهرزاد ابراهیمی - استادیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه ازاد اسلامی شیراز
علی حقیقت - استادیار دانشکده اقتصاد، دانشگاه ازاد اسلامی شیراز

ایران با در اختیار داشتن بیش از ۳۳ تریلیون مترمکعب ذخایر متعارف گاز طبیعی و ۱۵۷ میلیارد بشکه ذخایر قابل برداشت نفت خام، از پتانسیل و مزیت نسبی مناسبی برای توسعه صنعت پتروشیمی با هدف تکمیل زنجیره ارزش نفت و گاز برخوردار است. براساس اطلاعات آماری در سال ۱۳۹۶، محصولات شیمایی ۲۷ درصد از کل ارزش افزوده بخش صنعت و ۵۱ درصد کل صادرات ایران را در اختیار داشته­اند. براین اساس و با توجه به اهمیت این زیربخش صنعت در اقتصاد ایران، این مطالعه به بررسی مزیت نسبی چهار کد کالایی تولید فراوردههای نفتی تصفیه شده، تولید مواد شیمیایی اساسی،  تولید سایر محصولات شیمیایی و تولید مواد پلاستیکی به شکل اولیه و ساخت لاستیک مصنوعی، با استفاده از روش هزینه فرصت منابع داخلی در بازه زمانی ۱۳۸۰ تا۱۳۹۶ پرداخته است. براساس نتایج تحقیق به طور کلی از ۱۳۸۰  تا ۱۳۹۰ مزیت نسبی این کالاها کاهش یافته است اما از ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۶ روند حرکتی مزیت نسبی افزایشی بوده است. همچنین براساس نتایج  هزینه منابع غیر قابل تجارت و هزینه دستمزد تا سال ۱۳۹۰ بیشترین افزایش را در هزینه تولید این محصولات داشته­اند و از سال  ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۶ افزایش نرخ ارز بیشترین تاثیر را در افزایش مزیت نسبی داشته است.  

مزیت نسبی, شاخص هزینه فرصت منابع داخلی, صنایع شیمیایی و پتروشیمی