معصومه نظری چروده - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران
امیر اسماعیل آذر - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، تهران، ایران
فرهاد طهماسبی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر، تهران، ایران

در پژوهش حاضر داستانهای کلیله و دمنه با تکیه بر حکایت «پادشاه و برهمنان» از دیدگاه روایتشناسان ساختارگرا بررسی شده است. در پیکره اصلی، ابتدا سطوح سهگانه یک متن روایی- داستان، گفتمان، و روایتگری - معرفی شده است؛ آنگاه حکایت «پادشاه و برهمنان» در سطح «داستان» و مولفههای سهوجهی آن – پیرنگ، شخصیت و تعلیق - بررسی شده است. از مهمترین یافتههای این پژوهش برخورداری حکایت فوق از یک پیوند خطی و یکنواخت نقشها بر روی زنجیرهای همگن و سلسلهوار است که سازگاری معناداری با نظریه «سلسله» یا «پاره» رولان بارت در نقشها دارد. همچنین در حوزه شخصیت، درست مانند الگوی «کنشگرا»ی گریماس از یک ساختار ششوجهی پیروی میکند (فرستنده، هدف، گیرنده/ یاریگر، فاعل، بازدارنده). درمجموع باید گفت؛ حکایتهای کلیله و دمنه اغلب با آرای روایتشناسان ساختارگرا تطابق دارد، درنتیجه میتوان برای تقریبا همه حکایتهای کلیله و دمنه یک ساختار روایی مشابه ترسیم کرد.

روایتشناسی, عنصر داستان, کلیله و دمنه, حکایت پادشاه و برهمنان