اشرف خسروی - دانشآموخته دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان
فخری زارعی - دانشآموخته کارشناسارشد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهرکرد

آثار ادبی دوره بیداری و بعد از مشروطه جنبه اجتماعی و سیاسی فراوانی دارند و میتوان آنها را از دیدگاه جامعهشناختی نقد و بررسی کرد. سهتار جلال آلاحمد ازجمله این آثار است. در این مقاله، روش نقد داستان، تلفیقی و ترکیبی و با تحلیل محتوای اجتماعی اثر و بررسی جنبههای فنی و زیباییشناختی آن همراه بوده است تا نشان دهد نویسنده چگونه عناصر فنی داستاننویسی و شگردهای زیباییشناختی ادبی را به کار گرفته است تا اندیشههای اجتماعی و موضوعاتی مانند افراطیگری، تضاد طبقاتی، باورها و سنتهای غلط و علایق انسانی را بیان کند. آلاحمد از عناصری مانند شخصیتپردازی، کشمکش و توصیف و شگردهای ادبی چون بیان طنزآمیز، تکرار، پارادوکس و تشبیه کمک گرفته و اندیشههای خود را با هنر آمیخته است تا داستان خود را اثرگذار و جذاب کند. امید است این نوع پژوهشها بتوانند نقدهای تلفیقی و چندجانبه را که نسبت به نقدهای تکبعدی کاملتر و جامعترند، گسترش دهند و جایگاه خود را در پژوهشهای ادبی بیابند.

نقد جامعهشناختی, جلال آلاحمد, سهتار, عناصر داستان, شگردهای زیباییشناختی