مالک شجاعی جشوقانی - استادیار فلسفه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

ترجمه فرهنگی، ترجمهای است که پیام متن و فرهنگ مبدا را با فرهنگ مقصد سازگار میکند. چنین ترجمهای غالبا افزایش و کاهشهایی بههمراه دارد و ترجمهای وفادارانه نیست. در ترجمه فرهنگی مترجم برای انتقال مفاهیم و حتی تجارب فکری فراتر از معنای مفردات، به بافت و زمینه فرهنگی(Context) مبدا و ظرائف و اقتضائات مختصات فرهنگ مقصد توجه جدی میکند. اگر بخواهیم با اصطلاحات رایج در سنت اسلامی سخن بگوییم، ترجمه فرهنگی فلسفه و اندیشه اروپایی مستلزم نوعی اجتهاد فکری ـ اندیشهای است. این فرایند اجتهاد محتاج پیشنیازهایی چون تسلط به روح فرهنگ و اندیشه مبدا از سویی و توجه به ظرفیت و ظرائف فرهنگ مقصد از سوی دیگر است. نمیتوان گفت که محمدعلی فروغی در سیر حکمت در اروپا تمام پیششرطها و اقتضائات ترجمه فرهنگی را داشته و در کاروبار فکری خود لحاظ کرده، اما میتوان این ادعا را به مسند تبیین و توضیح نشاند که سیر حکمت در اروپا، فراتر از یک ترجمه مکانیکی صرف و بهنوعی در آستانه ترجمه فرهنگی فلسفه و اندیشه غربی به زبان فارسی و فرهنگ ایرانی قرار دارد. این مقاله در خدمت توضیح همین مدعاست. این مقاله با تاکید بر خوانش فروغی از کانت ـ بهمثابه فیلسوف تجدد و مدرنیته ـ گامی کوچک در این جهت برداشته است.  

فلسفه, ترجمه, ترجمه فرهنگی, سیر حکمت در اروپا, ایران معاصر