رامین یار محمدی - گروه حقوق دانشگاه مازندران
زهرا محمودی کردی - دانشگاه مازندران

با توجه به تبعات و آثار گسترده آسیب­های زیستمحیطی فرامرزی، امروزه دولت­ها برای مقابله با آنها از رویکرد سنتی که ماهیتی جبرانی داشت فاصله گرفته و به رویکرد پیشگیری تمایل بیشتری نشان میدهند. تجربه و یافتههای علمی نشان میدهد که پیشگیری از آسیبهای زیستمحیطی علاوه بر فواید آن برای محیط زیست به لحاظ اقتصادی نیز مقرون به صرفه بوده و از اینرو به قاعده طلایی و برج مراقبت حقوق بین­الملل محیط زیست معروف است. این مقاله با استفاده از روش کتابخانهای و بهرهگیری از اسناد و رویه قضایی بینالمللی، فن ترکیبی توصیف، تبیین و فهم را به کار گرفته و در پی شناساندن اجزای شاکله تعهد دولتها به پیشگیری از آسیبهای فرامرزی است. دستاورد مقاله این است که اولا تعهد به پیشگیری، تعهدی دو جزیی است که از دو عنصر ماهوی (تلاش مقتضی) و شکلی (همکاری) تشکیل شده است و هر یک از این عناصر نیز اجزایی دارند که وجودشان برای احراز مسئولیت دولت منشا ضروری است، ثانیا با توجه به گستره آثار منفی آسیبهای فرامرزی، عناصر ماهوی و شکلی مکمل هم بوده و احراز هر دو عنصر برای ایفای تعهد به پیشگیری ضروری است.  

آسیب زیست محیطی فرامرزی, تعهد به پیشگیری, تلاش مقتضی, همکاری, دولت منشا