منصور پهلوان - هیئت علمی دانشگاه تهران
حامد شریعتی نیاسر - دانشجوی دانشگاه تهران

با وجود آنکه ولایت عصبه در حدیث و فقه امامیه جایگاهی ندارد، اما بسیاری از شارحان نهجالبلاغه با استناد به حکمت «اذا بلغ النسا نص الحقائق فالعصبه اولی»، از اولویت عصبه بخصوص در امر تزویج بر ولایت مادر سخن گفتهاند. این درحالی است که احادیث معارض در این باب فوق حد احصا است و اجمالی که در این حدیث وجود دارد، موجب تحمیل عقیدهی آنان بر نهجالبلاغه گردیده است. همچنین حدیث، معنای صریح و روشن و صحیحی دارد که از نظر شارحان و مترجمان مخفی مانده و آن مربوط به معنای کلمههای «حقائق» و«عصبه» است. «حقائق» جمع «حقیقه» و به معنای کسی است که واجب است از او حمایت شود و عصبه کسانی هستند که این حمایت را انجام میدهند.

عصبه, نص, حقائق, حقاق, ولایت