سرور خرم دل - دانشیار گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
فاطمه معلم بنهنگی - دانشجوی دکتری گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
جواد شباهنگ - دکتری گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

در این مطالعه، بهینهسازی سطوح کود دامی و محلولپاشی برگی با دلفارد بر عملکرد گل و بنه و خصوصیات کیفی زعفران با استفاده از RSM انجام شد. این آزمایش با ۱۳ تیمار و ۲ تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در دو سال زراعی ۹۵-۱۳۹۴ و ۹۶-۱۳۹۵ انجام شد. تیمارها بر اساس سطوح پایین و بالای کود دامی (۰ و ۱۰۰ تن در هکتار) و غلظت محلولپاشی برگی با دلفارد ® (۰ و ۱۰ پی-پیام) تعیین شدند. شاخصهای عملکرد گل، عملکرد بنههای دختری و خصوصیات کیفی بعنوان متغیر وابسته اندازهگیری و تغییرات آنها با مدل رگرسیونی ارزیابی شد. به منظور ارزیابی کیفیت مدل برازش شده از آزمون عدم برازش استفاده شد. بسندگی مدل با استفاده از آنالیز واریانس مورد ارزیابی قرار گرفت. کیفیت مدلهای برازش شده با ضریب تبیین (R۲) ارزیابی شد. در نهایت، بهینهسازی کود دامی و غلظت محلولپاشی برگی بر اساس سناریوی اقتصادی انجام شد. نتایج نشان داد که اثر جز خطی بر خصوصیات کیفی، اثر جز درجه دو بر وزن خشک کلاله، میانگین قطر، تعداد و میانگین وزن بنه و محتوی کروسین و اثر متقابل بر شاخصهای عملکرد گل معنیدار بود. آزمون عدم برازش در مورد هیچ یک از صفات معنیدار نشد که نشاندهنده برازش مطلوب مدل درجه دو کامل بود. بیشترین مقدار مشاهده شده تعداد بنه-های دختری برای تیمار ۵۰ تن در هکتار کود دامی+ بدون محلولپاشی (۳۸/۴۱ بنه در متر مربع) مشاهده شد. بیشترین مقدار مشاهده شده وزن خشک کلاله برای مصرف ۱۰۰ تن در هکتار کود دامی بدون محلولپاشی (با ۳۳/۱۵۶ میلیگرم بر متر مربع) بدست آمد. بیشترین مقدار مشاهده شده خصوصیات کیفی زعفران شامل محتوی پیکروکروسین، کروسین و سافرانال برای تیمار ۱۰۰ تن در هکتار کود دامی+ ۱۰ پیپیام محلولپاشی با دلفارد (به ترتیب با ۹۱/۸۹ E۱%۲۵۷، ۹۸/۱۸۰ E۱%۴۴۰ و ۱۵/۴۰ E۱%۳۳۰) بدست آمد. در سناریوی اقتصادی وزن خشک کلاله، تعداد بنههای دختری و محتوی کروسین همزمان مد نظر قرار گرفت و مقادیر بهینه کود دامی و محلولپاشی برگی با دلفارد به ترتیب برابر با ۶۷/۹۲ تن در هکتار و ۲/۱ پیپیام بدست آمد.

آزمون عدم برازش, تولید پایدار, محتوی کروسین