عاطفه پورجبار - دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه
سیدابوالقاسم محمدی - دانشگاه تبریز

متابولیت های ثانویه گیاهی نقش مهمی را در سلامت و تغذیه انسان ایفا می کن د. ماریتیغال یا خارمریم از گیاهان مهم دارویی است که جایگاه خاصی را در صنایع دارویی پیدا کرده است . مجموع مواد مؤثره فلاونوئیدی این گیاه سیلیمارین نام دارد و مهمترین جز آن سیلی بین است . کشت بافت گیاهی یکی از تکنیک ها ی مهم در راستای تولید صنعتی متابولیت های ثانویه است . بمنظور بررسی تأثیر ترکیبات هورمونی، ژنوتیپ، نوع ریزنمونه و نیز بازکشت های کالوس ها بر میزان مواد مؤثره ماریتیغال، آزمایشی با استفاده از دو ژنوتیپ مختلف (رقم اصلاح شده مجارستان و اکوتیپ مغان )، ریزنمونه کوتیلدون وهیپوکوتیل، محیط کشتMSو تیمارها ی هورمونی کینیتین 0/1 و1 میلی گرم در لیتر ) و توفورد ی ( 1 و 2 میلی گرم درلیتر) انجام گرفت . جوانه زنی بذور در محیط کشتMS بدون هورمون در شرایط تاریکی و دمای 26 درجه سانتی گراد صورت گرفت . بمنظور القای کالوس ترکیبات هورمونی کینیتین و توفورد ی استفاده شد . استخراج مواد مؤثره از کالوس های حاصل از ریزنمونه و چهار بازکشت صورت گرفت . اجزای سیلیمارین با استفاده از دستگاهHPLC اندازه گیری و به اجزای تاکسی فولین، مجموع سیلی دیانین و سیلی کریستین، مجموع سیلی بینB و Aو مجموع ایزوسیلی بینB و A تفکیک شد. نتایج نشان داد ک ه با افزایش سن کالوس میزان سیلی بینB و Aافزایش و برعکس میزان ایزوسیلی بینB و A کاهش می یابد . بیشترین میزان تاکسی فولین در کالوس های اولیه مشاهده شد . در مورد این جز روند خاصی با افزایش سن کالوس دیده نشد . از نظر میزان سیلی بینB و A ریزنمونه کوتیلدون رقم مجارستان بیشترین میزان را داشت و از نظر مجموع سیلی دیانین و سیلی کریستین ریزنمونه هیپوکوتیل رقم مجارستان بهتر عمل کرد و همچنین در مورد میزان تاکسی فولین، درکالوس های حاصل از ریزنمونه هیپوکوتیل رقم مجارستان بالاتر بود

ماریتیغال، متابو لیت ثانویه، س یلیمارین، سیلی بین، تاکسی فولین، ایزوسیلی بین، سیلی دیانین وسیلی کریستین