مهنوش رحمانی - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان
عزیزاله خیری - استادیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان
محسن ثانی خانی - استادیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان
نجم الدین مرتضوی - دانشیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زنجان
نرجس فرزین - دانشجوی دکتری، مرکز تحقیقات گیاهان دارویی باریج اسانس، شرکت داروسازی باریج اسانس، کاشان

بهمنظور بررسی اثر کمآبیاری و کیتوزان بر برخی صفات فیزیولوژیکی گیاه نعناع معمولی(Mentha spicata L.)  آزمایشی بهصورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه زنجان اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل آبیاری در دو سطح (۱۰۰ درصد و ۶۰ درصد ظرفیت زراعی) بهعنوان فاکتور اصلی و تیمار کیتوزان در سه سطح (صفر، ۵۰ و ۱۰۰ میلیگرم در لیتر)، بهعنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد محلولپاشی با کیتوزان باعث افزایش میزان کلروفیل شد. بالاترین میزان کلروفیل ( mg gr-۱ f.w۲۴۰/۱) در غلظت  mg/l۱۰۰ کیتوزان در شرایط آبیاری کامل (۱۰۰ درصد ظرفیت زراعی) بهدست آمد. کاربرد محلولپاشی mg/l۱۰۰ کیتوزان و شرایط کمآبیاری (۶۰ درصد ظرفیت زراعی) باعث تشکیل بیشترین میزان کاروتنوئید (mg gr-۱ f.w ۴۴۲/۰)، فنل (mg gr-۱ f.w ۹۸۹/۹)، فلاونوئید (mg gr-۱ f.w ۹۹۳/۶) و پرولین (mol gr-۱ f.w ۹۶/۲۳) در گیاهان تحت این تیمار گردید. بالاترین میزان فعالیت آنتیاکسیدانی ( ۱۶/۹۱ درصد) در غلظت  mg/l۵۰ کیتوزان در شرایط کمآبیاری مشاهده شد. همچنین کمآبیاری و کیتوزان اثر مثبتی بر عملکرد اسانس داشتند، بهطوریکه بیشترین میزان عملکرد اسانس (kg/h ۴۴/۱۰) در غلظت  mg/l۵۰ کیتوزان و در شرایط کم آبیاری حاصل شد. بهطورکلی نتایج نشان داد تیمار کیتوزان در شرایط تنش خشکی و غیر تنش اثرات مثبتی بر صفات مذکور داشت و اثرات منفی ناشی از تنش را بهبود بخشید.

پرولین, ترکیبات فنلی, عملکرد اسانس, فعالیت آنتیاکسیدانی, محتوای نسبی آب