عظیم نعمتی - دانشآموخته - دانشگاه بوعلیسینا
بابک ظهیری - هیات علمی - دانشگاه بوعلیسینا
محمد خانجانی - هیات علمی - دانشگاه بوعلیسینا

هورمونهای گیاهی از ترکیباتی هستند که به دنبال حمله گیاهخواران افزایش یافته و توانایی دفاعی گیاه را بالا میبرند. ایده کاربرد خارجی هورمون روی محصولات گیاهی به منظور القای مقاومت نسبت به حشرات گیاهخوار با بررسی واکنشهای رفتاری و فیزیولوژیک شبپره مینوز گوجهفرنگی، Tuta absoluta (Lepidoptera: Gelechiidae) روی سه رقم گوجهفرنگی شامل دهقان، فلات-۱۱۱ و موبیل در پاسخ به تیمارهای هورمونی اسید جاسمونیک و اسید سالیسیلیک با اندازهگیری ترجیح تخمگذاری حشرات ماده، زندهمانی و مدت نمو هر یک از مراحل نارس و مقدار کربوهیدراتها و فنلهای محلول در برگها مورد مطالعه قرار گرفت. ترجیح تخمگذاری افراد ماده و مدت تکوین جنین روی رقم حساس فلات-۱۱۱ به طور قابل ملاحظهای در واحدهای آزمایشی اسید جاسمونیک به ترتیب کاهش و افزایش یافتند. نرخ نمو لارو بیشترین واکنش را نسبت به تیمارهای هورمونی در رقم نیمه مقاوم دهقان از خود نشان داد. زندهمانی و نرخ نمو شفیرهها نیز به طور قابل توجهی تحت تاثیر تیمارهای اسید جاسمونیک روی هر سه رقم کاهش یافت. با وجود (علیرغم) تفاوتهای معنیدار در غلظت کربوهیدراتها و فنلهای محلول برگ ارقام گوجهفرنگی بین واحدهای آزمایشی شاهد و هورمونپاشیشده و همچنین با وجود همبستگی مثبت معنیدار بین تغییرات غلظت کربوهیدراتها و فنلها در واحدهای آزمایشی، همبستگی معناداری بین محتویات گیاهی اندازهگیریشده و متغیرهای زیستی شبپره مینوز گوجهفرنگی مشاهده نشد. نتایج نشان داد که هورمونهای مذکور در تلفیق با ارقام مناسب گیاهی میتوانند برای ایجاد تغییرات رفتاری و فیزیولوژیک در این آفت مورد استفاده قرار گیرند.

اسید جاسمونیک, اسید سالیسیلیک, ترجیح تخمگذاری, زندهمانی و مدت تکوین, مقاومت القایی