آرش کاوه - دانشجوی کارشناسیارشد، گروه تخصصی عمران آب، دانشکده عمران، معماری و هنر، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
باقر قرمزچشمه - عضو هیئتعلمی، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
سید عباس حسینی - استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، گروه عمران آب، تهران، ایران

در سالهای اخیر برداشت بیرویه، تغییرات اقلیمی و تغییر کاربری اراضی صورت گرفته در حوزههای آبخیز، اثرات متفاوتی بر جریان رودخانه و بهخصوص جریان پایه و کم گذاشته است. با توجه به برداشت منابع آب زیرزمینی و تاثیر آن بر زمان رخداد و طول مدت رخ داد جریان کم در ایستگاههای مختلف نیاز به بررسی و تحقیق دارد. هدف از این پژوهش بررسی روند جریان کم در ایستگاههای هیدرومتری منتخب آبخیز کرخه است. بدین منظور پس از دریافت دادههای روزانه آبدهی ایستگاههای هیدرومتری واقع در محدوده حوضههای کویر مرکزی و دریاچه نمک، تعداد ۳۹ ایستگاه انتخاب شدند. دادههای این ایستگاه­ها به روش همبستگی با ایستگاههای دیگر موردبازسازی قرارگرفته و دادههای پرت حذف شدند. سریهای زمانی ۵، ۷، ۱۰، ۱۵، ۳۰، و d ۶۰ این ایستگاهها استخراج شدند. سپس ایستگاههای به دو دستهی حوضههای فاقد دشت و حوضههای دارای دشت تقسیم شدند. با آزمونهای من کندال، تایل سن و اسپیرمن تحلیل روند جریان صورت گرفت. برای هر دسته بین روند جریان حداقل و مساحت حوضه بالادست ارتباط رگرسیونی داده شد. نتایج نشان داد که حدود ۱۰ ایستگاه فاقد روند معنیدار و مابقی ایستگاهها در سطوح ۱، ۵ و ۱۰% دارای روند معنیدار کاهشی بودند. در حوضههای دارای دشت به دلیل برداشت بیرویه از منابع آب زیرزمینی با افزایش مساحت حوضه، روند جریان حداقل کاهشی­تر شد درحالیکه این موضوع در حوضههای فاقد دشت یا کوهستانی با افزایش مساحت حوضه از روند کاهشی کاسته شد.

آزمونهای روند, حوضههای البرز جنوبی, جریان حداقل, منابع آب زیرزمینی