احسان شهیری طبرستانی - دانشجوی دکتری، گروه عمران، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران
حسین افضلی مهر - استاد، گروه عمران، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

یکی از مشکلات مدیریت و کنترل فرسایش و رسوب حوزه­های آبخیز، فقدان داده­های آماری جهت برآورد دقیق میزان رسوب و فرسایش است. به­منظور اجرای برنامه­های حفاظت خاک و تعیین روش­های مبارزه با فرسایش و کاهش رسوب­زایی، ارزیابی و برآورد حجم کل میزان تولید رسوب سالانه امری ضروری است. هدف از پژوهش حاضر، برآورد شدت فرسایش و میزان رسوب حوزه آبخیز بابلرود واقع در استان مازندران با مساحت حدود km۲ ۹۶۲ همراه با تنوع توپوگرافی، سنگ­شناسی و پوشش گیاهی با استفاده از مدل­ تجربی MPSIAC و تعیین میزان دقت این مدل با بهره­گیری از نرم­افزار Arc-GIS بود. در این روش تاثیر و نقش ۹ عامل موثر در فرسایش خاک ارزیابی و بسته به شدت و ضعف هر عامل، عددی به آن نسبت دادهشده است. با در نظر گرفتن مجموع اعداد بهدستآمده برای عوامل مختلف، میزان رسوب­دهی حوضه برآورد ­شده است. نتایج مطالعه نشان می­دهد که بر اساس مدل MPSIAC، حوزه آبخیز بابلرود با میزان رسوب­دهی m۳/km۲*y ۴۶۹/۱۶۶ در طبقه کم از نظر رسوب­دهی قرار دارد. از علل اصلی آن، وجود مراتع متراکم و سازندهای آهکی و سنگ­های دارای سختی متوسط تا زیاد در اغلب زیر حوضه­ها می­باشد. همچنین طبق نتایج بهدستآمده از مدل­، بیشترین مقدار فرسایش در ناحیه شمالی حوزه آبخیز قرار دارد که علت آن وجود کاربری غیرقابل کشت می­باشد. به­منظور ارزیابی دقت نتایج بهدستآمده از مدل تجربی، از اطلاعات مشاهده­ای دو ایستگاه رسوب­سنجی استفادهشده است و نتایج بیانگر اختلاف نسبی متوسط ۲۱% می­باشد.

حوزه آبخیز, عوامل رسوبگذاری, مدل تجربی, مقادیر مشاهدهای