ارزیابی پتانسیل سیلخیزی حوزههای آبخیز استان مازندران با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP)

یکی از مهم­ترین اقدامات لازم برای پیشگیری و مقابله با اثرات مخرب سیلاب، شناسایی مناطق با بیش­ترین پتانسیل سیل­خیزی در سطح حوزه­ آبخیز و زیرحوزه­های آن می­باشد. در این پژوهش سعی شده است تا با استفاده از مدل فرآیند تحلیل سلسله ­مراتبی، مناطق با بیش­ترین ظرفیت تولید رواناب و سیل در حوزه آبخیز استان مازندران تعیین شود. در این راستا از لایه­های ارتفاع، شیب، کاربری اراضی، زمین­شناسی، شدت جریان تجمعی و شدت بارش استفاده شد. پس از محاسبه وزن نهایی هرکدام از عوامل ورودی با استفاده از مدل فرآیند سلسله مراتبی در نرم­افزار ARC-GIS۱۰.۵، از ترکیب لایه­های ورودی برای ساخت نقشه درجه سیل­خیزی محدوده مطالعاتی در پنج دسته مختلف شامل خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی کم استفاده شد. نتایج بهدستآمده نشان داد که ۷۹/۳۶% سطح استان مازندران معادل با وسعت km۲ ۸۲/۹۲۴۴ دارای خطر سیل­خیزی زیاد و خیلی زیاد است. هم­چنین تقریبا نیمی از سطح این استان، معادل با وسعت km۲ ۵۱/۱۲۰۲۸، در محدوده سیل­خیزی متوسط قرار دارد. نتایج بهدستآمده نشان داد که میزان خطر سیلخیزی در هر یک از ایستگاه­های هیدرومتری، با مشاهدات واقعی تعداد سیلاب­ها که عمدتا با دوره بازگشت ۵۰ و ۱۰۰ سال هستند تا حد مطلوبی منطبق می­باشد. این موضوع بیانگر دقت بالای روش به­کار گرفتهشده و صحت وزن­های تخصیصیافته به هریک از عوامل موثر است که قابلیت بهرهبرداری از نتایج پژوهش برای اقدامات پیشگیرانه آتی را روشن می­سازد. 

Keywords:

حوزه آبخیز , مازندران , خطر سیلخیزی , مقایسات زوجی