پایش خشکسالی کشاورزی با استفاده از شاخص خشکسالی RDI و مدل زمین آماری کریجینگ (مطالعه موردی: مناطق مرکزی و جنوبی استان فارس)

خشکسالی از مهمترین بلایای طبیعی است که به دلیل فراوانی رخداد نیازمند ارزیابی و پایش بهخصوص در حوزه کشاورزی می­باشد. در پژوهش حاضر از شاخص شناسایی خشکسالی (RDI) جهت پایش خشکسالی و ارزیابی مکانی شدت آن در مناطق مرکزی و جنوبی استان فارس استفادهشد. رابطه شدت و مدتزمان تداوم خشکسالی طی سالهای مختلف دوره آماری موردنظر (۱۹۹۱-۱۹۹۰ تا ۲۰۱۳-۲۰۱۲) موردبررسی قرار گرفت. جهت ارزیابی مکانی از مدل کریجینگ در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفادهشد. براساس مقایسه میان نیم­تغییرنماهای مختلف مدل کریجینگ، مناسبترین مدل انتخاب شد. بر اساس نتایج بهدستآمده شدت خشکسالی، تداوم و روند آن طی دوره آماری موردمطالعه تعیین شد. نتایج نشان داد در ایستگاههای شهرستانهای داراب و نیریز طی سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۲ و ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۰ خشکسالی­های شدیدی رخداده است. در ایستگاههای شهرستانهای فسا و جهرم نیز در بیش­تر سالها نوسانات اقلیمی منجر به وقوع خشکسالی با شدتهای کم تا زیاد شده است. در ایستگاه منطقه لارستان نیز نتایج نشان داد خشکسالیهای متعددی رخ داده است و تعداد رخداد خشکسالی ها در دهه ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۰ بسیار زیاد بوده است. در ارزیابی مکانی خشکسالی، با استفاده از مدل کریجینگ، نتایج نشان داد بر اساس مقایسه انجامگرفته مناسبترین نیم­تغییرنما، مدل کروی است. ارزیابی آسیبپذیری خشکسالی در مناطق موردمطالعه نیز نشان داد مناطق شمالی شهرستان نیریز، استهبان، فسا، داراب و لارستان دچار آسیب بیش­تری گردیدهاند. لذا استفاده از شاخصهای خشکسالی، روشهای پایش و پهنهبندی شدت خشکسالی جهت مدیریت بهتر و برنامهریزی جهت پیشآگاهی ضروری میباشد و استفاده از آن جهت تصمیمگیریهای مدیریت منابع آب پیشنهاد میشود.

Keywords:

استان فارس , خشکسالی , سامانه اطلاعات جغرافیایی , نیمتغییرنما