فاطمه رشیدی پور - دانشجو دکتری روانشناسی تربیتی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
امید شکری - استادیار روانشناسی تربیتی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران (نویسنده مسئول)
جلیل فتح آبادی - دانشیار روانشناسی تربیتی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
حسین پورشهریار - استادیار گروه روانشناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

اگر چه محققان مختلفی مانند کلر (۲۰۱۸) کوشیدهاند با توسعه مدلهای نظری جامعی مانند مدل طراحی انگیزشی، فهم روانشناسان و متخصصان تربیتی را از تمایز در نیمرخ انگیزشی یادگیرندگان تعمیق بخشند، اما به دلیل تاکید صرف بر پارادایم تجربه­گرایی و تمرکز محض بر منطق پژوهشهای کمی، بهطور مسلم در فرایند توسعه برنامههای آموزشی برای تقویت مواضع انگیزشی دانشآموزان از فهم عمیق و همهجانبه رفتارهای بازدارنده سبک زندگی تحصیلی سلامتمحور آنها بازماندهاند؛ بنابراین، محققان در این پژوهش کوشیدند با استفاده از روش پژوهش پدیدارشناسی توصیفی به این سوال پاسخ دهند که اهم عناصر پیشایندی نقصان انگیزش دانشآموزان ایرانی کدامند. برای این منظور، از بین دانش­آموزان شهر ری در استان تهران تا حد رسیدن به اشباع اطلاعات، ۵۰ دانشآموز در پایههای تحصیلی هفتم و هشتم انتخاب و در قالب ۱۲ گروه کانونی ۴ تا ۵ نفره با آنها مصاحبه شد. پس از ضبط و بازنویسی مصاحبه­ها، داده­های موجود با استفاده از روش کلایزی مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. از تحلیل داده­های به دست آمده هشت مضمون اصلی شامل ارتباط ادراکشده با زندگی، خودباوری تحصیلی، احساس کنترل و اجبار شدید، روابط صمیمانه، ادراک بی­انصافی، عدم علاقه و توجه به درس، خودتنظیمی و تجربه هیجانات در کلاس درس، استخراج شدند. درمجموع، نتایج مطالعه حاضر ضمن همراستایی با زوایای فکری مدل جامع طراحی انگیزشی کلر، شواهدی تکمیلی در دفاع از نقش تفسیری عنصر اطلاعاتی هیجان، در پیشبینی نقصان انگیزشی یادگیرندگان ایرانی فراهم کرد. علاوه بر این، نتایج مطالعه حاضر نشان داد که بهبود مدل رفتار رابطه بینفردی دانشآموز/معلم/ والد با تاکید بر درک و بهبود تجارب هیجانی یادگیرندگان موثرترین راه بهبود نیمرخ انگیزشی آنها تلقی میشود.

انگیزش, نقصان انگیزش, تجربه زیسته, پدیدارشناسی توصیفی, مدل طراحی انگیزشی