نازپری شهلی بر رود گزی - دانشآموخته کارشناسیارشد، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
مهدی دهمرده - دانشیار، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل،
عیسی خمری - استادیار، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل، زابل، ایران
زیبا سوری نظامی - استادیار، گروه شیمی، دانشکده علوم، دانشگاه زابل، زابل، ایران

به­منظور ارزیابی تاثیر زمان محلول­پاشی و نانوذره مولیبدن بهروش شیمیایی و شیمی سبز بر شاخص­های زراعی و کیفی ماش (توده محلی سیستان) این پژوهش در فروردینماه سال ۱۳۹۶ بهصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل نانوذره مولیبدن در چهار سطح (بدون استفاده از مولیبدن، نانوذره با منشا گیاهی، نانوذره با منشا شیمیایی، ترکیب نانوذره گیاهی و شیمیایی) بهعنوان فاکتور اول و زمان محلول­پاشی در دو سطح (چهاربرگی و ششبرگی) بهعنوان فاکتور دوم بودند. تراکم کاشت ماش ۳۳ بوته در مترمربع بود و آبیاری دو بار در هفته انجام شد. بیشترین ارتفاع بوته (۵/۴۷ سانتیمتر)، عملکرد بیولوژیک (۵۲۸۷ کیلوگرم در هکتار)، عملکرد اقتصادی (۶۳۴ کیلوگرم در هکتار)، تعداد نیام در بوته (۸)، بیشترین کاروتنوئید، کلروفیل a و کلروفیل b، از مرحله ششبرگی و از کاربرد نانوذره مولیبدن بهصورت مخلوط بهدست آمد. مقایسه میانگین اثر متقابل زمان محلول­پاشی و نانو­ذره مولیبدن نشان داد که بیشترین پروتئین بذر (۴۰ درصد) از تیمار نانوذره گیاهی و مرحله چهاربرگی بهدست آمد. محلول­پاشی عناصر ریز­مغذی بهعنوان یک راهکار مدیریتی کارآمد می­تواند در تولید محصولات کشاورزی مناسب باشد. نتایج بهدستآمده نشان داد که کاربرد توام نانوذره مولیبدن شیمیایی و گیاهی در مرحله ششبرگی باعث افزایش صفات کمی ماش گردید.

ارتفاع بوته, پروتئین دانه, تغذیه برگی, حبوبات, ریزمغذیها, شیمی سبز, مولیبدن, نانو ذرات