محمود قلعه نویی - دانشیار شهرسازی، دانشگاه هنر اصفهان، اصفهان، ایران
نازنین نیلی پور - کارشناس ارشد طراحی شهری، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران

تغییرات عمده در ساختار و سبک زندگی روزمره در دهههای اخیر، مانند تغییر در زمان کار، اوقات فراغت، توجه به زندگی درونشهری و اضطرار زمانی باعث ایجاد مفهوم زندگی شبانه و شهرهای بیستوچهارساعته گشته است. مفهوم زندگی شبانه دارای معیارهای متنوع و درهمتنیده بسیاری است. رویکرد اصلی این مقاله توجه به معیار اقتصاد شبانه، بهعنوان یکی از مهمترین معیارها و ستون فقرات مفهوم زندگی شبانه شهری میباشد. این نوشتار ضمن بررسی آرای نظریهپردازان مختلف در باب مفهوم زندگی شبانه در فضای شهری، اهداف آن و اهمیت معیار اقتصاد شبانه، به تدوین مجموعهای از شاخصها پرداخته تا بتواند فاصله وضع موجود را با وضعیت آرمانی موردسنجش قرار داده، میزان موفقیت مفهوم زندگی شبانه را در راستای معیار اقتصاد شبانه اندازهگیری نماید. برای دستیابی به این هدف، بخشی از خیابان کمال اسماعیل اصفهان بهصورت مورد پژوهی و با استفاده از روش ترکیبی و بهرهگیری توامان از روشهای کمی و کیفی، جهت درک همهجانبه موضوعات، موردبررسی قرارگرفته است. در طول پروژه از روشهای برداشت میدانی، مشاهده، مشاهده رفتار (ریتم آنالیز) و مصاحبه بهره گرفتهشده است. نتایج حاصل از بررسیها بر روی نمونه موردمطالعه نشان داد که فقدان مکانهای سوم، کم بودن زمان فعالیت کاربریهای مستقر، ضعف در انعطافپذیری پلاکها، جداره غیرفعال و خستهکننده، تراوش اندک کاربریها در محدودهای بسیار ناچیز و همچنین عدم روشنایی مناسب سبب کاهش کیفیت معیار اقتصاد شبانه، باوجود همه پتانسیلها، و در نتیجه کاهش کیفیت زندگی شبانه شهری شده است.

فضای شهری, زندگی شبانه, اقتصاد شبانه, شهرهای ۲۴ ساعته, خیابان کمال اسماعیل اصفهان