سعید معیدفر - دانشیار گروه جامعهشناسی دانشگاه تهران
غلامرضا مقدم - عضو هیئت علمی پژوهشکده فرهنگ و هنر جهاددانشگاهی

مقاله حاضر با اتخاذ رویکرد فضاییـ اجتماعی با تلفیق نظریههای کنترل اجتماعی و نظریههای جامعهشناسی شهری به بررسی رابطه بین هویت محلهای و کنترل اجتماعی که در نهایت به کاهش نابهنجاری اجتماعی در شهر میانجامد، پرداخته است. این مقاله، حاصل تحقیقی با استفاده از روش پیمایش بر روی ۳۷۲ نمونه از ۶ محله تهران (محلههای زرگنده، شهرآرا، نارمک، شهرک راهآهن، امیریه و شهرک فردوس) بوده است. یافتههای تحقیق ضمن تایید وجود تفاوت معنادار هویت محلهای در محلههای مختلف تهران، نشان میدهد هویت محلهای زمینه مناسبی برای رشد و ارتقای وابستگی، تعهد و مشارکت افراد در محله است و میتواند از طریق تقویت سه عنصر وابستگی، تعهد و مشارکت، احساس کنترل و نظارت اجتماعی را در محله بالا ببرد و مانع از گرایش افراد به ارتکاب رفتارهای نابهنجار در سطح محله شود. با وجود این یافتههای کلی نشان میدهد، خود هویت محلهای در شهر تهران با ضعف اساسی روبهرو است و به همین دلیل بدون داشتن برنامه روشن در بلندمدت نمیتواند زمینهساز ایجاد همبستگی و کنترل اجتماعی غیررسمی شود.

محله, شهر, هویت محله‌ای, کنترل اجتماعی, همبستگی اجتماعی, نابهنجاری اجتماعی, تهران