رحیم حیدری چیانه - عضو هیات علمی گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تبریز
سیده خدیجه رضاطبع ازگمی - عضو هیات علمی گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تبریز

بخش راهبرد توسعه شهری بانک جهانی در گزارش سال ۲۰۰۹ خود چنین آورد که با گذشت ۳۷ سال از فعالیت این بانک و صرف ۳۷ میلیارد دلار برای بهبود شرایط سکونتی جوامع شهری جهان سوم، هنوز هم بیش از یک میلیارد نفر از ساکنان این شهرها در سکونتگاههای غیررسمی ساکناند. این بانک معتقد است دلیل اصلی روند مذکور را باید در ناکارآمدی نگرشها، پارادایمها و رویکردهای برنامهریزی و مدیریت شهری این کشورها جستجو کرد. همچنانکه سازمانهای بینالمللی از جمله مرکز UNHABITAT بر این مقوله تاکید خاصی دارند و معتقدند که نگرشهای  مذکور به اصلاحات عمده و اساسی نیاز دارد. پژوهش حاضر نیز به تحلیل و ارزیابی روند مدیریت و برنامهریزی شهری در ایران و کلانشهر رشت میپردازد. تحقیق حاضر شامل بررسی و تحلیل اطلاعات و دادههایی است که برمبنای آنها زمینه و میزان تسلط پارادایم فنسالاری (تکنوکراتیک) در فرایند مدیریت شهری ایران و شهر رشت مورد ارزیابی قرار گرفته و شامل پرسشگری نیز میشود. سوالها بهگونهای طراحی شدهاند که بتوان براساس پاسخهای دادهشده، به روابط بین متغیرهای مدنظر تحقیق پی برد که مهمترین آنها عبارتاند از سمت، سن و جنس، میزان و سطح تحصیلات، مدت اقامت، مشارکت شهروندان در امور شهری، تناسب سمت و زمینه تحصیلی مدیران و کارشناسان، میزان آشنایی با روشها و رویکردهای جدید برنامهریزی، زمینههای تحصیلی از جمله علوم انسانی و فنی مهندسی، ابعاد و مقیاس طرحهای شهری، رویکردهای مختلف به حاشیهنشینی، میزان و نحوه تعامل مدیران شهری و شهروندان. نمونه آماری تحقیق نیز شامل ۳۴ درصد از کل جامعه آماری میشود. براساس یافتههای تحقیق، فقدان برنامهریزی مشارکتی، رواج نگرشهای فنی ـ اجرایی به فرایند برنامهریزی شهری و نیز ناکارآمدی سیاستهای شهری بهمثابه مهمترین تبعات منفی ناشی از تسلط نگرش تکنوکراسی و سنتی در سطوح مختلف مدیریت شهری محسوب میشوند. تحقیق حاضر ضمن مطالعه روند مذکور در نهایت به ارایه پیشنهادات پرداخته است.

برنامهریزی و مدیریت شهری, ایران, پارادایمهای کلاسیک و تکنوکراتیک, رشت