وحید نقدی - دانشآموخته دکتری جامعه شناسی، مدرس مدعو دانشگاه شهیدبهشتی و عضو بنیاد ملی نخبگان
نوین تولایی - استادیار گروه مهندسی شهرسازی، دانشگاه مازندران

هنجار اخلاقی انصاف به­منزله تجلی عدالت در سطح جامعه، مهم­ترین معیار رفتاری برای توزیع منابع است. این مقاله نیز درجهت تحلیل اجتماعی این قاعده رفتاری تنظیم شده است. رویکرد اصلی این مقاله، نظریه تلفیقی و چندبعدی نظم اجتماعی است؛ چراکه در آن به ارتباط وثیق نکات محوری نظریه­های تربیتی توجه و از تقلیل­گرایی مرسوم اجتناب شده است. روش انجام تحقیق، بنابه امکانات و ماهیت، پیمایش درون­موردی از نه دبیرستان در سطح استان تهران و ۷۳۹ دانش­آموز است. در این مقاله، هنجار اخلاقی انصاف به دو بعد اصلی عام­گرا و خاص­گرا تقسیم شده است که شعاع به­کارگیری این هنجار را مطمحنظر دارد. فرضیه­های تحقیق ازطریق شواهد کمی و کیفی بهلحاظ تجربی تایید میشوند. نتایج تحلیل رگرسیونی چندگامه حاکی از آن است که در سطح فرد، متغیرهای تعهد خاص­گرا، اعتماد عام­گرا، و صداقت عام­گرا بیشترین نقش تقویتکننده را در تمایل جوانان برای رعایت عام­گرای هنجار انصاف دارا هستند. در سطح خانواده، ویژگی­های هم­گامی و مذهب مهم­ترین عوامل مقوم انصاف عام­گرا هستند. در سطح مدرسه، هم­گامی در مدرسه بیشترین نقش را در تقویت انصاف عام­گرا دارد و در سطح جامعه، میزان ارزیابی از گسترش عدالت در انصاف عام­گرای جوانان نقش منفی ایفا می­کند. 

هنجار انصاف, هنجار اخلاقی, تربیت اخلاقی, عام گرایی, خاص گرایی