جواد امام جمعه زاده - دانشیار علوم سیاسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
زهره مرندی - دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

بر اساس تفاسیر جامعه­شناختی و فلسفی، دو نگاه نسبت به دموکراسی وجود دارد. در بینش جامعه­شناسانه، نهادهای دموکراتیک در عرصه­ عمل بر اندیشه و فرهنگ دموکراسی مقدم است. این در حالی ­است که رویکرد فلسفی ،فرهنگ و مبانی ­نظری دموکراسی را در اولویت قرار می ­دهد. از این­رو، عده­ای از اولویت دموکراسی بر فلسفه و عده­ای دیگر از تقدم فلسفه بر دموکراسی سخن می­­گویند. اکنون پرسش اصلی این است که دولت­های هفتم و هشتم پس از جمهوری­اسلامی ایران، بر اساس کدام یک از مجاری دموکراتیک فوق مورد تجزیه و تحلیل قرار می­گیرند؟ نویسندگان این مقاله کوشیده­اند تا نشان ­دهند دولت­های مذکور با استفاده از امکانات ­مفهومی رویکرد اولویت فلسفه بر دموکراسی، ارزیابی می­گردند. بر این اساس ،فرضیه اصلی اشاره می­کند که حل مشکلات پیش روی دولت­های هفتم و هشتم، در بستر دموکراسی نیازمند رویکرد فلسفی است. در این راستا، این مقاله می­کوشد با ارائه مولفه­های ­نظری چون نگرش­ انسانی به توسعه، آموزش دانش­ سیاسی، فرهنگ ­سیاسی، توسعه­ سیاسی و خرد سیاسی بستر مناسبی برای فهم روند دموکراسی و اثبات فرضیه اصلی فراهم نماید. چارچوب نظری این مقاله اولویت فلسفه بر دموکراسی است که درونمایه فلسفی خود را بویژه با تاکید بر آگاهی و شناخت قبل از کنش دموکراتیک در اندیشه­های سیدجواد طباطبایی، رضا داوری اردکانی و مصطفی ملکیان به خوبی یدک می­کشد. تقدم نظر بر عمل نشان می­دهد که هر سه اندیشمند فرصت­های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در جامعه را بازتاب کنش­های از قبل آموزش داده ­شده به افراد تلقی می­کنند و از این نظر اندیشه­هایشان می­تواند الگوی خوبی برای تحلیل عمل دولت­های هفتم و هشتم باشند. توجه به امکانات مفهومی الگوی نظریه­گرایی در مقاله نشان می­دهد که درک و تحلیل وضعیت دموکراسی در دولت­های هفتم و هشتم، از حیث­ نظری بسیار با اهمیت است. از این­رو، روش این پژوهش توصیفی و تحلیلی و با استناد به روش کتابخانهای ارزیابی می­گردد.

نظریهگرایی, دموکراسی, فلسفه دموکراسی, توسعه سیاسی, دولتهای هفتم و هشتم