مسعود سلطانی - عضو هیئت علمی دانشگاه علوم انتظامی امین
صدیقه سادات هاشمی - عضو هیئت علمی دانشگاه علوم انتظامی امین

پاکستان به لحاظ تاریخی، همواره بخشی از قلمرو ایران به حساب م یآمده و دارای اشتراکات فرهنگی، دینی و نژادی بسیاری با ایران است. تاریخ گواهی م یدهد که به واسطه دخالت های بیگانگان در مناطق شرقی ایران و صرفا برای دستیابی به منافع اقتصادی و سیاسی آنها، ساکنان این مناطق ظلم بسیاری را متحمل شده و حاکمان آنها بازیچه دست استعمارگران قرار گرفته اند. مطالعه تاریخ و جست وجوی جای پای استعمار در اتفاق های این منطقه و در نهایت مداخله آنها در تعیین مرزهایی که به دلیل اشتراک فراوان هنوز هم منشا اختلاف است، حقایق بسیاری را بازگو کرده و از چهره هایی پرده بر می دارد که امروز به شکلی دیگر و در پوشش و نقابی دیگر پدیدار شده و باز همان داستان را تکرار می کنند . این مقاله با هدف بررسی نقش استعمار در تعیین مرزهای شرقی ایران نگاشته شده و در کنار روشن گری بیشتر، دارای جنبه های عبرت انگیزی است. مقاله به روش مروری - تاریخی و با مطالعه و بررسی کتب و اسناد تاریخی موجود، تدوین شده و عمده ترین منابع پژوهش را، کتب تاریخی، رساله های بلوچستان، سفرنامه ها و اسناد موجود در اداره کل اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت خارجه، سازمان اسناد ملی، کتاب بلوچستان (۱۳۰۷ - ۱۳۱۷) و مطالعات جدید انجام گرفته در این حوزه، تشکیل داد ه اند . یافته های حاصل از تحقیق نشان دادند که ناآگاهی دولت مردان ایران از تبعات حقوقی مرزهای سیاسی در عرصه بین المللی و ضعف ساختار سیاسی و نظامی حکومت های ایرانی پس از نادرشاه، به دلیل ماهیت قبیل های و رابطه خاص سیاسی در قالب حکومت داری سنتی، در کنار رقابت دولت های استعماری انگلیس و روسیه در دستیابی به مناطق جنوب شرقی ا یران با اهداف اقتصادی و سیاسی، مرزهای شرقی ایران را با تاکید صرف بر تامین منافع انگلیس شکل داده است.

پاکستان, بلوچستان, مرز, استعمار, انگلیس, قاجار