سید ابوالقاسم حقایقی مقدم - دانشجوی دکتری مهندسی آب دانشگاه فردوسی مشهد، مربی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
حسین انصاری - دانشیار گروه مهندسی آب دانشگاه فردوسی مشهد

کشاورزی حفاظتی به مجموعهای از اقدامات شامل نگهداری مقدار مناسبی از بقایای گیاهی در سطح خاک، رعایت تناوب زراعی مناسب و کاهش هر چه بیشتر عملیات خاک­ورزی گفته میشود که سبب صرفهجویی در زمان و انرژی و تقویت منابع آب و خاک می­شود. از جمله اثرات کشاورزی حفاظتی که میتواند بر هیدرولیک روشهای آبیاری سطحی موثر باشد، تغییر در ضریب زبری و نفوذپذیری خاک است. در این پژوهش از جمع­بندی نتایج بررسی­ها، مقدار افزایش ضریب زبری و شدت نفوذ آب در خاک به ترتیب ۳۵ و ۲۵ درصد در شرایط کشاورزی حفاظتی تخمین زده شد. نتایج شبیهسازی آبیاری سطحی در شرایط کشاورزی حفاظتی با مدل SIRMOD نشان داد زمان پیشروی آب به طور متوسط ۲/۳۷ درصد نسبت به کشاورزی مرسوم افزایش مییابد. این افزایش را میتوان به دلیل بالا رفتن ضریب زبری ناشی از وجود بقایای گیاهی در سطح مزرعه دانست. تغییر شیوه خاکورزی از مرسوم به حفاظتی باعث تغییر در راندمان کاربرد و راندمان آبیاری نشد. یکنواختی توزیع آب در مزرعه به خاطر استفاده از شیوه کشاورزی حفاظتی ۹ درصد کاهش نشان داد. کشاورزی حفاظتی باعث ۳۶ درصد کاهش در تلفات رواناب انتهایی شد که مزیت قابل توجه این شیوه میباشد. از طرف دیگر کشاورزی حفاظتی به طور متوسط نفوذ عمقی آب به زیر منطقه توسعه ریشه را ۵۴ درصد افزایش داد.

کشاورزی حفاظتی, آبیاری سطحی, خاک ورزی, بقایای گیاهی