پریسا نجفلو - دانشگاه زنجان
جعفر یعقوبی - دانشگاه زنجان
جعفر نیکبخت - دانشگاه زنجان

محدودیت آب در سرزمین ایران در طول تاریخ موجب شده است که ایرانیان از دیرباز تدابیر هوشمندانهای را برای مدیریت آب بیاندیشند و روشهای دقیق و کارآمد را برای تقسیم و توزیع آب ابداع کنند؛ بهگونهای که از هدررفت آب جلوگیری شده و عدالت رعایت شود. دانش بومی ایرانیان برای مدیریت آب کشاورزی در نوع و زمان خود از پیشرفتهترین نظامهای بهرهبرداری از آب کشاورزی بوده است که کنکاش در آن میتواند زمینه را برای حل بسیاری از مشکلات امروزی مدیریت آب در کشاورزی فراهم کند. هدف این مقاله بررسی مدیریت بهرهبرداری سنتی از منابع آب در روستاهای ایران است. مرور و بررسی ابعاد مدیریت منابع آب در میان کشاورزان ایران نشان داده است که مدیریت آب در کشاورزی این کشور یک امر تاریخی، اجتماعی و فرهنگی است. در این مقاله بررسی جزبهجز نظام مدیریت آب در میان روستاییان ایران در سه بخش مدیریت تامین آب، مدیریت توزیع و تقسیم و مدیریت بهرهبرداری از آب انجام شد. در موقعیت کنونی که کشور با کمبود آب و بیشترین میزان مصرف آب در کشاورزی مواجه است، نتایج این بررسی میتواند نکاتی ارزشمند برای انتقال مدیریت منابع آب به روستاییان، در تمام بخشهای مدیریت آب کشاورزی، ارائه نماید.

آب, آبیاری سنتی, دانش بومی, کشاورزی سنتی, مدیریت آب