معین ایرانشاهی - کارشناسیارشد مهندسی منابع آب، دانشگاه بوعلی سینا همدان، ایران
صفر معروفی - استاد گروه علوم و مهندسی آب، دانشگاه بوعلی سینا همدان، ایران
امید نصیری قیداری - دکترای مهندسی منابع آب، کارشناس سازمان آب منطقهای استان زنجان، ایران

تحت شرایط کمبود آب ناشی از محدودیت منابع آب و بهره‏برداری بی‏رویه، مدیریت مبتنی بر مشخصه‏های انعطافپذیری، عدالت و پایداری منابع آب میتواند نقش مهمی در جلوگیری از ادامه روند بحرانزا و کاهش نزاع آببران ایفا نماید. در این پژوهش با استفاده ترکیبی از مفاهیم ورشکستگی و چانه‏زنی نش نامتقارن، به ارائه چارچوب تخصیص بهینه منابع آبی مشترک پرداخته شد. حوضه آبریز اترک شامل استانهای گلستان، خراسانهای شمالی و رضوی به‏عنوان مطالعه موردی منظور شد. ابتدا به ‏وسیله مدل بهینهسازی نش در حالت متقارن و نامتقارن تخصیص آب در این حوضه صورت پذیرفت، در کنار این مدل از روشهای متداول در رویکرد ورشکستگی نیز استفاده شد و با مدل چانهزنی نش مقایسه شد. نتایج نشان داد با لحاظ مفروضات مختلف، مدل چانهزنی پیشنهادی قادر به پوشش نتایج قوانین ورشکستگی متداول می‏باشد. همچنین دخیل نمودن پتانسیل آب تولیدی در تعیین وزن آب‏بران در مدل چانهزنی نش نامتقارن می‏تواند گام مهمی در جهت تخصیص عادلانه‏تر آب باشد و در این حالت تخصیص آب استان‏های گلستان و خراسانهای شمالی و رضوی به‏ترتیب ۱۳۸، ۹۰۲ و ۱۷۴ میلیون متر مکعب در سال می‏شود. با انجام تحلیل حساسیت، نتایج نشان داد، با تغییر وزن نسبی، رتبه درصد تامین آب آب‏بران دچار تغییر می‏شود. یافتههای تحقیق حاکی از آن است که مدل انعطاف‏پذیر پیشنهادی با فراهم نمودن امکان مذاکره، میتواند ابزار مدیریتی کارایی جهت حل مسائل کلان تخصیص منابع آب مشترک به‏شمار رود.

تحلیل حساسیت, تخصیص آب, چانهزنی نش, حوضه اترک, ورشکستگی