ملک حسین شهریاری - گروه مهندسی علوم خاک، دانشکده مهندسی آب وخاک، پردیس کشاورزی کرج، دانش
غلامرضا ثواقبی فیروزآبادی - گروه مهندسی علوم خاک، دانشکده مهندسی آب وخاک، پردیس کشاورزی کرج، دانش
داریوش مینایی تهرانی - آزمایشگاه پژوهش زیستی، گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید ب
علی اشرف سلطانی طولارود - گروه مهندسی علوم خاک، دانشکده مهندسی آب وخاک، پردیس کشاورزی کرج، دانش

نفت خام یکی از آلوده کننده های مهم خاک در ایران میباشد. آلوده شدن خاک به نفت خام به هنگام استخراج، انتقال و پالایش آن رخ میدهد. الودگی میتواند سبب آسیب به محیط زیست شده و جمعیت گیاهی و جانوری خاک را لطمه بزند. یکی از راه های مناسب و مقرون به صرفه جهت کاهش آلودگی نفتی، استفاده از گیاهان و میکروارگانیسمها می باشد. دو دسته از گیاهان شامل گراسها و لگومها جزو گیاهانی محسوب می شوند که معمولا جهت گیاه پالایی استفاده می گردند. گراسها دارای ریشه افشان و گسترده در خاک می باشند که می توانند حداکثر تماس را با الودگی در خاک داشته باشند. از طرف دیگر لگومها چون برای بدست آوردن نیتروژن رقابتی با باکتریها ندارند، بنابراین میکروارگانسمها می توانند نیتروژن کافی جهت تخریب آلودگی نفتی در اختیار داشته باشند. در این مطالعه تاثیر مخلوط گیاه یونجه که جزو لگومها می باشد و فسکیو که جزو گراسها هستند بر خاک آلوده به غلظتهای مختلف نفت خام ( 1، 3، 5 ، 7 و 10 درصد) برای مدت 120 روز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که تعداد کل باکتریها در خاک با 7 درصد آلودگی بیشتر از شاهد و غلظتهای کمتر نفت خام در خاک است. شمارش تعداد باکتریهای نفت خوار خاک نیز نشان داد که بیشترین تعداد باکتریهای نفت خوار در خاک با آلودگی 10 درصد دیده شده که بیشتر از نمونه های دیگر بود. مقادیر باکتریها در نمونه شاهد کمتر از نمونه های آلوده بود. مقایسه کاهش نفت خام در نمونه های خاک دارای گیاه و غلظت متناظر آنها در نمونه های فاقد گیاه نشان داد که در نمونه های دارای گیاه، کاهش نفت خام بیشتر بود. بررسی مقدار کاهش نفت خام در خاک دارای گیاه نشان داد که بیشترین مقدار کاهش در نمونه 1 در صد نفت خام بود که کاهش در حدود 36/7 درصد بود، در حالیکه کمترین مقدار کاهش در نمونه 10 در صد به میزان 6/5 در صد بود. مقدار بیوماس خشک در نمونه شاهد در حدود 9/6 گرم محاسبه شد که بیش از نمونه های دیگر بود. در حالیکه کمترین بیوماس در غلظت 10 در صد به مقدار 0/24 گرم دیده شد. با توجه به آنکه گیاه پالایی یک روش مناسب در کاهش نفت خام از خاک است ولی بررسیهای انجام شده نشان داد که در غلظتهای بالاتر از 7 در صد در خاک، عملا روش گیاه پالایی فاقد بازدهی مناسب است.

گیاه پالایی، نفت خام، میکروارگانیسم، خاک