بررسی و تحلیل نقش بازار در شکل گیری و توسعه شهرهای ایرانی-اسلامی

شهرها به عنوان فضایی که تجلی واقعی شیوه زندگی و بینش ساکنان آن می باشد و در بردارنده عوامل گوناگون کارکردی و کالبدی هستند. یکی از مهمترین فضاهای عمومی در شهرهای تاریخی ایران و شهرهای مسلمانان که یکی از وجوه مطلوب تعاملات اجتماعی در آنها رخ میدهد، بازار است که مفصل ارتباطی بناهای عمومی با فضاهای شهری و یکی از عینی ترین نمودهای معماری و شهرسازی ایرانی اسلامی است که به عنوان ستون فقرات و قلب تپنده شهر، ایفای نقش می کند. این عرصه در کنار فعالیتهای تجاری، نقش بسزایی در فعال بودن فضای شهری دارد و شبکه ای در هم تنیده از روابط اجتماعی و اقتصادی در جوار بناهای عمومی دیگر و همچنین نقش تعیین کننده ای به عنوان عامل شکل دهی ساختار کالبدی شهر ایرانی اسلامی داشته است.هدف از این نوشتار تبیین و بررسی نقش بازارهای سنتی و عناصر هویت بخش آن در ساختار شهرهای ایرانی اسلامی می باشد که در استخوان بندی شهری و سازمان فضایی دارای اهمیت بالایی است که حفظ حیات این عنصر مهم شهری در طول قرون گذشته، نشان از اهمیت و تاثیر بالای آن داشته است.روش و ابزار گردآوری اطلاعات در این پژوهش اسنادی و کتابخانه ای می باشد که با بهره گیری از منابع و متون موجود و اسناد کتابخانه ای و تاریخی در زمینه معماری و شهرسازی سنتی ایران، مقوله بازار و جایگاه آن در شهرسازی سنتی ایران بررسی شده است و در نهایت درمی یابیم که این فضای سنتی ایرانی اسلامی شامل بسیاری از کیفیتهای فضایی می باشد که جای خالی آن در معماری و شهرسازی معاصر ما مشهود است.لذا در این پژوهش به ارائه مفاهیم نظری در ارتباط با عنصر بازار و جایگاه آن در سازمان فضایی شهر به عنوان یک فضای شهری پرداخته و سپس به بررسی نقش بازار درساختار کالبدی و فضایی شهر می پردازیم.

Keywords:

بازار ایرانی- اسلامی , ساختار کالبدی , فضای شهری