هادی دلبری - دانشجوی دکترای مهندسی معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان، ایران،
محمدحسین عابدی - عضو گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان، ایران،

تنوع اقلیمی ایران از یکسو و سابقه طولانی سکونت از سوی دیگر، موجب شده تا این سرزمین در زمینه معماری و شهرسازی، دستاوردهای درخور توجه و ارزشمندی داشته باشد. اما این عوامل در دوره معاصر کمتر مورد استفاده قرار می گیرد. زندگی شهرنشینی، حاکم شدن ساختمانسازی و نیازهای فزاینده اقتصادی، مردم را هرچه بیشتر از طبیعت دور ساخته است. انسان جزیی از طبیعت است و ارتباط نزدیکش با طبیعت، باعث ادامه حیات و دوام زندگی است. یکی از فضاهای خانه های ایرانی که نشان دهنده ارتباط انسان با طبیعت می باشد، حیاط است که گزیده نمادین طبیعت محسوب می شود. لذا یکی از مهم ترین ابعاد مورد توجه در طراحی فضاهای مسکونی، ظهور و بروز عناصر طبیعت می باشد. تلفیق فضای زندگی با گیاهان و فضای سبز در عمده خانه های سنتی و بخصوص خانه های موجود در سرزمین های اسلامی واجد اهمیت بسیاری بوده است و در حقیقت یکی از ابعاد پنهان مساکن اسلامی است که ظهور و تجلیات آن در معماری بسته به بسترهای اقلیمی جغرافیایی و فرهنگی نمود و ظهور متفاوتی را داشته است. سوال طرح شده این است که: مفهوم "طبیعت" بسته به بوم و فرهنگ های مختلف دارای چه جایگاهی در شکل گیری مساکن اسلامی بوده و نحوه ظهور و شکل گیری آن چگونه می باشد؟ روش پژوهش در این مقاله از نوع توصیفی- تحلیلی است که هدف مطالعه بر الگوهای شکل گیری طبیعت در فضاهای مسکونی می باشد، لذا با مبنا قرار دادن مفهوم طبیعت؛ به بررسی نقش آن در رویدادها و رفتارهای واقع در مساکن اسلامی و نحوه شکل گیری خانه های بومی اصفهان پرداخته خواهد شد. نتایج حاصله از این تحقیق می تواند به عنوان سرآغازی برای بازآفرینی مفهوم طبیعت در فضاهای مسکونی سرزمین های اسلامی با توجه به بوم منطقه مورد استفاده قرار گیرد.

انسان، طبیعت، الگوی سکونت، مساکن اسلامی، اصفهان.