عبدالرسول احمدیان - استادیار گروه فقه و اصول، دانشگاه باقر العلوم ع ، قم، ایران.
سمیه جعفری - طلبه سطح چهار حوزه علمیه خواهران مجتهده امین (ره)، اصفهان، ایران.

تاکید اسلام بر ازدواج، بیان کننده جایگاه والای آن در تربیت انسان و کسب سعادت دنیا و آخرت است؛ بنابراین در کی صحیح احکام خانواده از اهمیت زیادی برخوردار است. در این تحقیق به دنبال آن هستیم ظرفیت معیار حسن معاشرت به معروف در باز تعریف احکام تمکین و نفقه را بسنجیم. با پژوهشی کتابخانه ای در منابع اسلامی و با روش توصیفی تحلیلی به این نکته رسیدیم که فقها معتقدند زن باید در خصوص همسرش تمکین تام داشته باشد؛ یعنی وی باید در تمام زمان ها و مکان هایی که مجوز استمتاع وجود دارد، خودش را در اختیار همسرش بگذارد. همچنین مرد در خصوص نفقه، موظف است احتیاجات زندگی زن از جمله خوراک، پوشاک، مسکن، خدمت کار و وسایل تنظیف بر حسب عادات امثال آن زن در جامعه را فراهم کند؛ اما اگر معیار حسن معاشرت به معروف لحاظ شود، باید در محدوده تمکین و نفقه تغییراتی در نظر گرفته شود؛ زیرا عرف عقلا، ضابطه اصلی در تعیین سن معا شرت به معروف است. برای مثال اگر زن از نظر جنسی گرم مزاج باشد، وجوب نزدیکی شوهر با چنین همسری نباید بنا بر معیار هر چهار ماه یک مرتبه باشد؛ زیرا این مدت عرفا خلاف حسن معاشرت است. بر این اساس، به نظر می رسد معیار حسن معاشرت به معروف، ظرفیت تغییر احکام تمکین و نفقه را خواهد داشت. همچنین یافته های تحقیق نشان می دهد مقتضیات زمان ها و مکان ها در هر دوره ای بر حسن معاشرت به معروف تاثیر می گذارد.

باز تعریف، ظرفیت سنجی، حسن معاشرت، تمکین، نفقه، عرف عقلا