علی نجفی توانا - استادیار دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
محمدسعید ابراهیم پور - دانشجوی دکتری حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

آنچه در این پژوهش مورد تحلیل قرار گرفته است بررسی نقش و جایگاه حقوقی قصد و علم در قتل های با فعل نوعا کشنده است. مقنن جزا نگار ایران، در نصوص جزایی سال های ۱۳۷۵ و ۱۳۹۲ سه نوع قتل عمد به تبع متون فقهی معتبر ،مصور ساخته است. نوع دوم این قتل ها که موضوع اصلی این پژوهش هم هست راجع به جنایتی است که در آن مرتکب قصد صریح و قبلی جهت ارتکاب قتل ندارد ولیکن به سبب فعل نوعا کشنده خود، واجد یک نوع قصد ضمنی مطلق و نهایتا قاتل عمدی شناخته شده است که در این رهگذر نظرات حقوقی و فقهی مختلف راجع به مسایلی چون ترک فعل و کشنده بودن آن، علم و جهل مرتکب به کشنده بودن رفتار خود، مبنای احراز کشنده بودن، امکان عامد نبودن با وجود ارتکاب فعل کشنده و نحوه ی اثبات آن و ارتباط بین غالبا کشنده بودن فعل و شناخت یا جهل عرف از آن و امکان تحقق اشتباه در هدف یا هویت در قتل با فعل نوعا کشنده یا عدم آن و... به نمایش و بیان گذاشته شده است. در هر حال در این پژوهش سعی شده تا با کنکا و متون حقوقی و فقهی معتبر عنصر روانی این نوع قتل به درستی تجزیه و تحلیل شود و بر اساس آن به جایگاه صحیح حقوقی قصد وعلم که دو پایه اساسی و تشکیل دهنده ی عمد هستند پرداخته و از زوایای گوناگون موضوع مورد بررسی قرار گیرد. با مطالعه ی این پژوهش به این نتیجه خواهیم رسید که قصد وعلم متقارن در یک فعل غالبا کشنده نقش مثبتی در وقوع قتل عمد خواهد داشت و هم چنین نحوه ی ظهور عمد در فعل نوعا کشنده و اثبات این عنصر معنوی با دید گاه تطبیقی بین قانون مجازات اسلامی قدیم و جدید مورد مداقه قرار خواهد گرفت.

رفتار نوعا کشنده، علم، قصد، قتل