ناصر شفیعی ثابت - استادیار گروه جغرافیای انسان و آمایش، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، ایران
فائزه ابراهیمی پور - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی، ایران

مقاله حاضر به واکاوی نقش سرمایه اجتماعی در حفاظت از سرمایه فیزیکی (آب) در سکونتگاه های روستایی بخش اسفدقه پرداخته است، به سخن دیگر جایگاه بهبود سرمایه اجتماعی و تحولات ناشی از آن را در بهبود سرمایه های فیزیکی واکاوی کرده است. این پژوهش به روش کمی و توصیفی - تحلیلی و با ابزار پرسشنامه، متغیرهای اثرگذار و اثرپذیر را در این ارتباط، وارسی کرده است. بنابراین، ازنظر هدف بنیادی و از نظر شیوه اجرای پژوهش، در زمره پژوهش های پیمایشی و برحسب ماهیت داده ها، از نوع پژوهش های کمی است. جامعه آماری پژوهش شامل تعداد ۴۲ روستای دارای سکنه بخش اسفندقه بوده است. در این پژوهش برای تعیین حجم نمونه تصادفی برای تکمیل پرسشنامه در سطح روستا، تعداد ۳۰ روستا که شامل ۳۵۰۰ خانوار است؛ در دو گروه (روستاهای کوهستان و دشتی) به صورت تصادفی انتخاب شد. یافته های پژوهش حاکی از آن است اگر چه رویکرد عقلای گرایی فن محور در ناحیه مورد مطالعه در برنامه های عمرانی و اجرایی و سایر طرح ها موثر بوده است؛ اما کم توجهی به نظر و خواسته روستاییان موجب کند شدن روند بهبود سرمایه اجتماعی روستاییان شده است به طور کل می توان موجب کاهش دستیابی به سرمایه فیزیکی (آب) در سکونتگاه های روستایی شود به این ترتیب توجه به رویکرد از پایین به بالا برای بهبود شاخص های سرمایه اجتماعی در قالب تشکل های محلی و سیاست گذاری در راستای بهبود وضعیت سرمایه اجتماعی، افزایش دسترسی روستاییان به منابع آب، به منظور مشارکت آن ها در فرایند طرح های مرتبط با سرمایه فیزیک از جمله منابع آب سکونتگاه های روستایی برای فعالیت های متنوع اجتماعی و اقتصادی پیشنهاد می شود.

سرمایه اجتماعی، سرمایه فیزیکی، منابع آب، سکونتگاه های روستایی، بخش اسفندقه