امیر رحیمی - فارغ التحصیل کارشناسی ارشد تاریخ عمومی جهان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز عضو انجمن ایرانی روابط بین الملل

اگرچه انقلاب مشروطه را می توان ادامه تحولات تاریخی این سرزمین و از سنخ شورش ها، نهضت ها و نارضایتی های عمومی کم و بیش دامنه دار میان ملت و دولت ایران دانست، اما با تمام مشابهت هایی که انقلاب مشروطه با سایر حوادث این سرزمین که منجربه تغییرات اجتماعی و حکومتی گردیده دارد می توان از یک تفاوت عمده نیز نام برد و آن نقش و نفوذ عوامل خارجی و آشنایی با دنیای خارج و بویژه غرب است اگر به اوضاع و احوال ایران و منطقه در آن دوره نگاهی بیاندازیم، متوجه می شویم که سلاطین قاجار در مقایسه با حکام کشورهایی چون ترکیه، مصر و یا تونس اقدام چندانی برای نوسازی کشور نکردند قلت دگرگونی قابل درک است، چراکه ایران در مقایسه با کشورهای مدیترانه ای و خاورمیانه تماس کمتری با غرب داشت. اما همین که این تماس ها فزونی می یابد، شاهد تغییر و تحولاتی از یک سو در ارزش های مسلط بر جامعه و از سوی دیگر بر محیط اجتماعی و کارکرد آن می باشیم در واقع جنبش مشروط را باید آغازگر تحولات بنیادین در تاریخ معاصر ایران دانست، اگر چه تحقیق حاضر صرفا بر اساس نظریه کارکرد گرایی استوار است و درصدد یافتن رابطه میان تحولات ارزشی- محیطی غرب با انقلاب مشروطه می باشد، اما این موضوع نه به معنای کامل بودن و یا مورد پذیرش بودن این نظریه است و نه به معنای پذیرفتن غرب و یا اندیشه های غربی می باشد، بلکه تنها کوششی است در جهت تطبیق انقلاب مشروطه با یکی از نظریات رایج در باب انقلابها در ادامه به بررسی نظریه کارکرد گرایی و الگوی انقلابی این رویکرد خواهیم پرداخت، سپس منابع مشروعیت بخش که باعث ثبات و تعادل حکومت و جامعه قاجار می شد را بررسی نموده و پس از آن به عوامل و زمینه های تزلزل و فروپاشی جامعه نگاهی خواهیم انداخت و در نهایت منابع جایگزین مشروعیت بخش را مرور خواهیم نمود.

قاجار،تحولات خارجی،جنبش های اجتماعی , مشروطه