شهلا پاشاپور - کارشناس ارشد بیولوژی خاک، دانشکده کشاورزی دانشگاه زنجان، زنجان ایران
حسین بشارتی - دانشیار بیولوژی خاک، سازمان پژوهش های آب و خاک، کرج، ایران
محمود رضازاده - دانشیار علوم و صنایع غذایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
احمد علی مددی - استادیار زراعت و اصلاح نباتات، سازمان پژوهش های علمی – صنعتی ایران، تهران. ایران
نادر قلی ابراهیمی - استادیار مهندسی منابع آب، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

مقدمه: باکتریهای محرک رشد با مکانیسمهای مختلف رشد گیاه را تحت تاثیر قرار می‏دهند. بسیاری از پژوهشگران ویژگیهای خاصی را که این باکتریهای از طریق آنها رشد گیاه را تحریک میکنند را مشخص کرده‏اند، در بیشتر مطالعه‏های انجام شده فقط چند تا از این صفات بررسی شده اند. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی فعالیتهای محرک رشدی جدایه‏های باکتریها است (۴۵ جدایه متعلق به ریزوبیومها و ۲ جدایه متعلق به سودوموناس فلورسنس Pseudomonas fluorescence)که از خاک ریزوسفری و گرهکهای ریشه یونجه در استان زنجان جداسازی شدند. مواد و روش‏‏ ها: جدایههای مورد مطالعه از اراضی زیر کشت یونجه در اطراف کارخانجات روی در استان زنجان جداسازی شدند. پس از جداسازی و خالص‏سازی باکتریها از نمونههای ریشه و خاک ریزوسفری، باکتریها در آزمایشگاه از نظر صفات محرک رشدی گیاه از قبیل توانایی تولید ایندول استیک اسید، آنزیم ای-سی سی دآمیناز (آمینو سیکلوپروپان کربوکسیلیک اسید)، سیانید هیدروژن، سیدروفور، آنزیم کیتیناز و توانایی انحلال فسفاتهای معدنی و آلی ارزیابی و غربال‏گری شدند. نتایج: نتایج نشان داد که ۴۳ جدایه باکتری ایندول استیک اسید (۰۴/۴ تا ۹۵/۴ میکروگرم در میلی‏‏لیتر) و ۱۵ باکتری آنزیم ای-سی سی دآمیناز (۲۳/۰ تا ۰۵/۱ میکروگرم بر میلی‏لیتر) تولید کردند. فقط یک جدایه بنام Rm۶۶ مقدار بالای سیانیدهیدروژن تولید کرد. تولید سیدروفور در ۹ جدایه مشاهد شد. هیچ یک از باکتریها آنزیم کیتیناز تولید نکردند. انحلال فسفاتهای معدنی در ۱۹ جدایه باکتری تشخیص داده شد (۳۳/۴ تا ۸۶/۵ میکروگرم در میلی‏لیتر) و ۱۵ جدایه باکتری فسفاتهای آلی را حل کردند (۶۶/۱ تا ۲۸/۱۴۴ میکروگرم در میلی‏لیتر). بحث و نتیجه‏ گیری: نتایج این پژوهش نشان داد بیشتر جدایه‏های باکتری به اراضی زیر کشت یونجه دارای خاصیت محرک رشدی گیاه متعلق بودند. این باکتری‏ها در صورت تلقیح به گیاه به‏عنوان کود زیستی پتانسیل خوبی برای افزایش رشد گیاه خواهند داشت.

آنزیم ACC, آنزیم ACC- دآمیناز, دآمیناز, کیتیناز, سیانید هیدروژن, ایندول استیک اسید, باکتری‏ های ریزوسفری محرک رشد گیاه, سیدروفور