محمدرضا ساریخانی - استادیار بیولوژی خاک و بیوتکنولوژی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

مقدمه: فسفر و پتاسیم عناصر غذایی ضروری پرمصرف برای رشد و توسعه سیستمهای زنده محسوب میشوند. کاربرد و استفاده ریزجانداران خاک یکی از راه‏های افزایش تامین این عناصر و رشد محصول هستند. برخی از باکتری‏ها در رهاسازی پتاسیم و انحلال فسفر از منابع معدنی کارایی لازم را دارا هستند اما رفتار آن‏ها در حضور هم‏زمان این دو منبع کمتر بررسی و مطالعه شده است. مواد و روش ‏‏ها: در پژوهش حاضر، توانایی ۷ سویه باکتریایی شامل: Pseudomonas putida P۱۳، P. putida Tabriz، P. fluorescens Tabriz، P. fluorescens Chao، Pantoea agglomerans P۵، .Azotobacter sp و Bacillus megaterium JK۳ در رهاسازی پتاسیم از منابع کانی‏های پتاسیمدار موسکوویت و بیوتیت در حضور منابع فسفر نامحلول (تریکلسیم فسفات) و محلول (دیسدیم فسفات) ارزیابی شد. برای تهیه کشت شبانه باکتری‏ها از محیط NB برای تلقیح به محیط کشت الکساندروف استفاده شد. در محیط کشت الکساندروف انحلال کانی‏های سیلیکاته (موسکوویت و بیوتیت) بررسی شد. انحلال فسفر از منبع تریکلسیمفسفات توسط باکتری‏ها نیز به روش آمونیم- وانادات- مولیبدات از طریق اسپکتروفتومتری تعیین و پتاسیم آزادشده در محلول از طریق فلیمفتومتر اندازهگیری شد. نتایج: استفاده از منبع فسفر نامحلول به طور معناداری میزان پتاسیم آزاد شده در محیط سنجش را افزایش داد (۶۶ درصد) و پتاسیم آزادشده از بیوتیت بیشتر از موسکوویت بود. در میان باکتری‏ها بیش‏‏ترین پتاسیم آزادشده در حضور باکتری P. putida P۱۳ به دست آمد که نسبت به شاهد (۲۷ درصد) پتاسیم بیشتری آزاد کرد. مقادیر پتاسیم آزادشده توسط این سویه در حضور منابع فسفر نامحلول و محلول به ترتیب ۲۵/۸ و ۸۷/۴ میلی‏گرم بر گرم بود. بحث و نتیجه‏ گیری: استفاده فسفات نامحلول سبب شد تا آزادسازی پتاسیم از منابع کانی‏های میکا افزایش یابد. این افزایش شاید در نتیجه تولید و آزادسازی اسیدهای آلی از باکتری‏ها باشد، سازوکاری که نقش اساسی در انحلال فسفات از منابع معدنی فسفات بازی میکند.

فسفات نامحلول, باکتری‏ های حلکننده پتاسیم, سودوموناس, پتاسیم محلول