یوسف محمدی فر - استادیار مدیریت بازرگانی، گروه مدیریت و کارآفرینی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
صبا امیری - دانشآموخته دکتری کارآفرینی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

ظهور برخی بحرانهای مهم سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و بیولوژیکی نقش مهمی در تغییر رفتار جامعه انسانی دارد. اقدامات پیشگیرانه و کنترلکننده بحران ویروس کرونا، که نیاز به رویکردی جامع، نظاممند و چندبعدی دارند، منجر به بروز تغییراتی در رفتار خرید مصرفکنندگان شدهاند. آنچه اهمیت دارد، لزوم بهرهگیری از نگاهی میانرشتهای (اقتصاد، مدیریت، بازاریابی، روانشناسی و جامعهشناسی) برای درک این پدیده پیچیده است. بههمینمنظور، این مقاله با رویکرد کیفی و با هدف مدلسازی رفتار خرید مصرفکنندگان در شرایط بحران کرونا (کووید-۱۹) با نگاهی چندبعدی انجام شده است. جهت گردآوری دادهها از روشهای بررسی پایگاههای اطلاعات تخصصی، مشاهده و انجام مصاحبههای عمیق با ۲۸ نفر از افراد کلیدی مطلع که روایی و پایایی آنها مورد تایید قرار گرفته بود، استفاده گردید. به اختصار نتایج نشان داد، مدل پیشبینی وضعیت تقاضا برای کالاها یا خدمات پس از بحران کرونا به دو شاخص «ماهیت کالا یا خدمت» و «میزان تعامل انسانی در مبادله» و همچنین «سطح درآمد» مصرفکنندگان بستگی دارد. همچنین حذفکامل، به تاخیر انداختن خرید، جانشینسازی خرید و کاهش نسبی خرید، چهار دسته رفتاری است که مصرفکنندگان در زمان بحران کرونا اتخاذ میکنند و این مدل به متغیرهای مختلفی بستگی دارد. درنهایت، پیشنهادات لازم جهت مدیریت بحران کرونا با رویکردی متاثر از حوزههای مختلف دانشی، در راستای تغییرات آمیخته بازاریابی (محصول، قیمتگذاری، توزیع و ترویج) در قالب یک مدل ارائه گردید.

رفتار خرید, مدیریت بحران, ویروس کرونا, کوویدـ۱۹, رفتار مصرفکننده, رویکرد میانرشتهای