مرتضی کشمیری - گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران
فرشته موتابی - استادیار و معلونت آموزشی پژوهشکده خانواده دانشگاه شهید بهشتی
لادن فتی - دانشگاه علوم پزشکی ایران،پژوهشگاه آموزش پزشکی. تهران، ایران.
محسن کچویی - گروه روانشناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه علم و فرهنگ، تهران، ایران

چکیده هدف: شرم از جمله هیجانات خودآگاه است که نقش مهمی در زندگی انسان دارد. با توجه نقص دانش بافتاری و فرهنگ محور در این زمینه، پژوهش حاضر با هدف تبیین مفهوم شرم در جمعیت غیربالینی و ارائه مدل مفهومی برای آن انجام شده است. روش: پژوهش حاضر یک تحقیق کیفی از نوع داده بنیاد است. مشارکتکنندگان در این پژوهش شامل ۱۶ نفر (۸ مرد و ۸ زن) بود که انتخاب افراد در ابتدا به صورت هدفمند و در ادامه بر اساس نمونهگیری نظری انجام شده است. روش جمعآوری دادهها مصاحبه بدون ساختار بود. برای تجزیه و تحلیل دادهها از روش کوربین و استراوس (۲۰۱۴) و از نرم افزار (۲۰۱۸) MAXQDA استفاده شد. یافتهها: بر اساس یافتههای این پژوهش، سه مقوله اصلی در توصیف مشارکت‎کنندگان از تجربه شرم عبارت بود از «قضاوت درونی‎شده»، «سرافکندگی» و «خودواقعی نبودن». به علاوه تجربه شرم همراه بوده است با راهبردهای متنوعی که برای پیشگیری از شرم یا خلاصی از آن استفاده میشده است. پیامد این راهبردها در دو مقوله «خودواقعی نبودن» و «نگرش منفی به خود» با سه زیر مقوله «بیعرضگی»، «کافی نبودن» و«متفاوت بودن» خلاصه گردید. نتیجهگیری: در این مطالعه شرم در جمعیت غیربالینی با ژرفای بیشتری بررسی شد که نتایج آن نشان دهنده تاثیر چشمگیر این هیجان بر کیفیت زندگی افراد بود و بر اهمیت اقدامات آموزشی در مدیریت این هیجان تاکید داشت.

شرم, هیجان, هیجان خودآگاه, نظریه دادهبنیاد