نقدی بر مقاله «تاثیر ۱۰ هفته اجرای تمرین تناوبی شدید بر بیان پروتئینی NF-kB و بیان ژنهای Atrogin-۱ و MuRF-۱ در مایوست های عضله قلبی موشهای ماده مبتلا به سرطان پستان»

در جلد ۱۳ شماره ۳ فصلنامه بیماری‏ های پستان ایران، مقالهای تحت عنوان «تاثیر ۱۰ هفته اجرای تمرین تناوبی شدید بر بیان پروتئینی NF-kB و بیان ژن‏های Atrogin-۱ و MuRF-۱ در مایوست‏های عضله قلبی موش‏ های ماده مبتلا به سرطان پستان» در صفحات ۶۲-۷۱ منتشر گردیده است. این مقاله حاوی اطلاعات بسیار مفید و کاربردی است ولی توجه به چند نکته ضروری به‏ن ظر می‏ رسد. نویسندگان محترم مقاله، در بخش تجزیه و تحلیل آماری آورده‏ اند که: «ابتدا طبیعی بودن داده ‏ها توسط آزمون کلموگروف اسمینروف استفاده گردید، انجام گرفت. سپس برای بررسی تغییرات بین گروه تمرین و گروه کنترل از آزمون t مستقل استفاده شد. جهت تعیین رابطه سنجی بین وزن قلب و سطوح پروتئینی Atrogin-۱ و MuRF-۱، NF-kB از ضریب همبستگی پیرسون استفاده گردید. از نرم ‏افزار SPPS  نسخه ۲۴ در سطح معناداری P≤۰/۰۵ جهت کلیه تجزیه و تحلیل‏ های آماری استفاده شد». نکته اول؛ پیش ‏‏فرض­ نرمال بودن (نرمالیتی) توزیع داده ‏ها، پایه بسیاری از آزمون ‏­های آماری است.­ جهت بررسی نرمال بودن توزیع یک متغیر کمی می‏ توان از روش‏ های توصیفی یا استنباطی استفاده نمود. روش‏ های توصیفی شامل بررسی میانگین، نما و میانه و نیز رسم نمودارهای آماری است. همچنین آزمون‏ های متعددی برای بررسی نرمال بودن داده‏ ها در متون آماری ذکر شده است. اما مهم‏ترین آن‏ها عبارتند از؛ آزمون‏ های Kolmogorov-Smirnov،Lilliefors corrected Kolmogorov-Smirnov و Shapiro-Wilk (۱). آزمون کولوموگروف اسمیرنوف (که در متن مقاله با اشتباه تایپی نوشته شده است) یک آزمون تطابق توزیع برای داده‏ های کمی است که توزیع متغیر در نمونه را با توزیعی که برای جامعه، مفروض است مقایسه میکند (۲). یکی از محدودیت‏ های آزمون‏ های آماری، توان آماری و حساسیت نتیجه آزمون به حجم نمونه است (۳). آزمون Shapiro-Wilk نسبت به دو مورد قبلی توان آماری بالاتری دارد و برخی از منابع این آزمون را به ‏عنوان بهترین گزینه برای بررسی نرمال بودن داده‏ ها وقتی حجم نمونه کوچک است، معرفی کرده‏ اند (۴). نکته دوم؛ عبارت سطح معناداری P≤۰/۰۵ عبارت صحیحی نیست و بهتر است به صورت «سطح معناداری ۵%بیان شود. نکته سوم؛ آزمون t مستقل یک آزمون پارامتری جهت مقایسه میانگین دو نمونه است (۵). لذا بهتر است در نمودارهای ۱ تا ۴ محور عمودی نشان‏دهنده میانگین صفت مورد نظر باشد. نکته چهارم؛ در ذیل نمودارهای شماره ۱ و ۲، عبارت «کاهش معنادار نسبت به گروه کنترل» آمده است در حالی که نمودارهای مذکور مقادیر کمتر را در گروه کنترل نشان می‏ دهند و این یک تناقض است. اما نکته آخر اینکه؛ در نمودارهای ۱ تا ۴، منظور ازError Bar‏ها نامعلوم است. استفاده از ‏Error Barها معمولا در مقالات مستخرج از مطالعات تجربی شایع است. اما باید توجه کرد  Error Barدر یک نمودار می‏تواند نشان‏ دهنده انحراف معیار، انحراف استاندارد از میانگین و یا فاصله اطمینان باشد و این سه مورد به لحاظ تفسیر آماری متفاوت هستند. لذا مشخص کردن نوع Error Bar در نمودار بسیار اهمیت دارد. با توجه به این که یکی از اهداف فصلنامه بیماری‏ های پستان ایران، بهبود کیفیت گزارش مقالات منتشر شده در حیطه پزشکی است، امید است نکات فوق ‏الذکر مورد توجه قرار گیرد، تا انشا‏الله شاهد ارتقای روز افزون کیفیت مقالات منتشر شده در داخل کشور باشیم.

Keywords:

Normality , Data Distribution , Statistical Tests , Significance Level , Error Bars , نرمالیتی , توزیع داده ها , آزمونهای آماری , سطح معنا داری , میله های خطا