محمد احمدی - مربی رشته ارتباطات میانفرهنگی دانشگاه ریکیو، توکیو، ژاپن

فردوسی در کتاب سترگ خویش در مواضعی از افکار و اندیشههای خود پرده برداشته است. یکی از مهمترین مواضعی که در آن مقام حکیم طوس از عقاید شخصی خود سخن گفته است، ابیاتی است که عموما پس از یک واقعه ناگوار یا مرگ یکی از شخصیتهای شاهنامه ا آمده و در آن فردوسی در مذمت جهان و بیمهری روزگار داد سخن داده است. در این مواضع که در این پژوهش از آن با نام شکواییهها یاد میشود، فردوسی بر اساس نظریه دراماتیستی برک برای برقراری ارتباط بر رکن صحنه تاکید دارد. تاکید بر صحنه در ارتباطات انسانی ناشی از نوعی جبرگرایی فلسفی است که عوامل محیطی را در ایجاد تغییر دخیل میداند و اختیار انسان را محدود میشمارد. از جمله عوامل پدید آمدن چنین جهانبینیای در شکواییههای فردوسی و تکرار آن با بسامد بالا در شاهنامه، یکی تاثیر خود شاهنامه یعنی داستان زوال شکوه و عظمت هر دوره اساطیری، حماسی و تاریخی ایران و مرگ محتوم شاهان و پهلوانان ایرانی است و دیگر شرایط فرهنگی، سیاسی و اجتماعی دوره حیات شاعر است که جریانهای مدنی متفاوتی از دل آن پدید آمده است . این همه زمینه مشترکی است که میان فردوسی و مخاطبان او وجود دارد و فردوسی با تاکید بر این زمینه مشترک اثر خود را پدید آورده است. پژوهش حاضر نشان میدهد که چه عواملی زمینه مشترک میان فردوسی و مخاطبان او را پدید آورده است و این زمینه مشترک در برقراری یک ارتباط موفق میان اثر فردوسی و مخاطبان آن که ایرانیان هستند چه تاثیری داشته است.

فردوسی, شاهنامه, نقد دراماتیستی, جهانبینی تراژیک, کنت برک