عبدالعلی توجهی - دانشیار گروه حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد، تهران ایران؛ Tavajohi@shahed.ac.ir
محدثه معینی فر - استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده علوم و تحقیقات اسلامی، دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین- ایران

مهدورالدم از مباحث فقهی است که تطور بحث درباره آن، در مذاهب اسلامی متفاوت است. فقهای اهل­ سنت، موارد اجرای حکم قتل مهدورالدم مختص به حاکم را، تنها کافر حربی، باغی و محارب می­دانند و در مورد قتل کافر حربی و باغی به دست غیر حاکم، قصاص را ثابت ندانسته و تنها در خصوص حدود، قائل به اجرای آن به دست حاکم هستند و در غیر این­صورت، قصاص و دیه ثابت است. فقهای امامیه دامنه این اختصاص را علاوه بر موارد مورد نظر فقهای اهل­ سنت، به مسئله عامل منکر، ساب­ النبی و ائمه، مدعی نبوت و فجور اهل ذمه توسعه داده­اند و اکثر فقهای امامیه در تمامی موارد، بهجز ساب­ النبی و ائمه، قتل افراد فوق­ الذکر را بدون اذن امام جایز ندانسته و فرد خاطی را گناهکار و مستحق تعزیر دانسته­ اند. قانونگذار نیز در ماده ۳۰۲ و ۳۰۳ ق.م.ا. ۱۳۹۲ از نظریه مذکور تبعیت نموده و علاوه بر ثبوت دیه، تعزیر را در صورت عدم اجازه دادگاه مقرر کرده است.

مهدورالدم, محارب, کافر حربی, باغی, ساب ­النبی, مذاهب خمسه