جهانگیر مسعود - استاد دانشگاه فردوسی مشهد
محمد جواد اخگری - دانشجو/ گروه آموزشی فلسفه و حکمت اسلامی دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

یکی از ویژگیهای هرمنوتیک فلسفی گادامر، ارائه رویکردی جدید در قرائت متون با تکیه بر گفتگوی توافقی میان مفسر و متن است. اگرچه این رویکرد به نام گادامر ثبت شده است، اما میتوان چنین رویکردی را از قرآن و روایات نیز به دست آورد. بر اساس این رویکرد، نقش متن و مفسر در فرآیند معنایابی و فهم، کاملا برابر است به گونهای که هر دو به یک اندازه در حصول آن نقش دارند. بر این اساس میتوان از موضع برابر میان عقل و دین به تحلیل و تبیین آرا اندیشمندان مختلف از جمله ملاصدرا پرداخت و این پرسش را مطرح کرد که «آیا ملاصدرا در آرا ویژه خود، رویکرد گفتگوی توافقی میان عقل و دین را اتخاذ نموده است؟» با بررسی آرا ویژه ملاصدرا به ویژه در سه مسئله «حقیقت علم»، «حقیقت علیت» و «حرکت جوهری» میتوان به این نتیجه دست یافت که وی چنین رویکردی داشته است، بنابراین فیلسوفی ترکیبی و گفتگویی به شمار میآید. نویسنده در این مقاله با روش پژوهشی «تحلیل عقلی» و همچنین روش «نقلی» به بررسی و اثبات این مسئله میپردازد.

حقیقت علم, حقیقت علیت, حرکت جوهری, گفتگوی توافقی, ملاصدرا