تبیین علل ضعفهای اخلاقی در اندیشه علامه طباطبایی و مکناتن

مک­ناتن براساس دیدگاه خاص­گرایی و هم­چنین وظیفهگرایی (در معنای موردنظر خویش) معتقد است تبیین انگیزش اخلاقی و هم­چنین تبیین علل ضعف­های اخلاقی باید براساس موقعیتی سنجیده شود که فعل در آن رخ میدهد. وی اعتقاد دارد زمانیکه شخص در موقعیت انجام فعل قرار میگیرد، میتواند از موقعیت خود، دو نوع درک یعنی درک عام و درک محدود داشته باشد. وی درک عام از موقعیت را به افراد بافضیلت نسبت داده و معتقد است اگر شخص به درک عام دست یابد هرگز دچار ضعف اخلاقی نخواهد شد. مک­ناتن ضعف اخلاقی را در حوزه درک محدود بررسی کرده و عواملی همچون جذابیت فعل غیراخلاقی، غلبه احساس بر عقل و قوی بودن ملاحظات غیراخلاقی از ملاحظات اخلاقی را سبب درک محدود از موقعیت و ضعف اخلاقی برمیشمارد. از سوی دیگر علامه طباطبایی نیز در شکلگیری مفاهیم اخلاقی، درک شخص از موقعیت را مدنظر قرار داده و همین امر زمینه مقایسه اندیشه دو متفکر را در حوزه تبیین علل ضعف­های اخلاقی فراهم آورده است. علامه نیز به دو نوع درک عام و محدود از موقعیت اشاره میکند. ایشان درک عام را به افراد دارای ایمان قوی اختصاص داده و علت درک محدود را ضعف ایمان، جهالت اختیاری، برتر دانستن لذت­های قوای شهوی و غضبی و ضعف اراده (ناشی از عواطف، ملکات اخلاقی، جو اجتماعی) میداند. درنتیجه هر دو متفکر در حوزه تبیین علل ضعف­های اخلاقی به دو نوع درک عام و محدود از موقعیت اشاره نموده و درک عام را به افراد بافضیلت اختصاص دادهاند و هم­چنین مسئله ضعف اخلاقی را در حوزه درک محدود بررسی نمودهاند.

Keywords:

علامه طباطبایی , دیوید مکناتن , انگیزش اخلاقی , ضعف اخلاقی , ضعف اراده