فرزانه خورشیدی - دانش آموخته دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
محمد امیر کریمی ترشیزی - گروه پرورش و مدیریت طیور، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
حامد احمدی - گروه پرورش و مدیریت طیور، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
هما آراک - دانش آموخته دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
ناهید مژگانی - بخش بیوتکنولوژی، موسسه تحقیقات واکسن و سرمسازی رازی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

زمینه مطالعه: آفلاتوکسین‎ها معمولا در شرایط ذخیره اقلام غذایی تولید می‎شود و پس از تشکیل، از بین بردن آنها دشوار است. رایج‎ترین راهبرد مقابله با این سموم استفاده از جاذب می‎باشد. هدف: مقایسه کارایی جاذب‎های سموم قارچی با پروبیوتیک از نظر کاهش اثرات آفلاتوکسین در جوجههای گوشتی. روشکار: تعداد ۲۴۰ قطعه جوجه گوشتی به مدت ۱ روزه مطالعه شدند. گروه­های آزمایشی عبارت بودند از: ۱. شاهد منفی (بدون آفلاتوکسین و افزودنی) ۲. شاهد مثبت (۵۰۰ میکروگرم/کیلوگرم آفلاتوکسین)، ۳. آفلاتوکسین + پروبیوتیک ۴. آفلاتوکسین+ پلیمر ۵. آفلاتوکسین+ توکسین­بایندر. در طی آزمایش عملکرد تولید و در پایان آزمایش فراسنجههای بیوشیمایی و ایمنی در نمونه خون و شاخص­های مربوط به ارزیابی درشت­نی بررسی شدند. نتایج: آفلاتوکسین مصرف خوراک در ۱۰ روز ابتدایی آزمایش را کاهش داد (۰۵/۰>p ). افزایش وزن بدن ۱۰-۱ روزگی تحت تاثیر آفلاتوکسین کاهش یافت و تنها در گروه توکسین بایندر به سطح گروه شاهد منفی ارتقا یافت (۰۵/۰>p ). در گروه­های پروبیوتیک و توکسین­بایندر افزایش وزن بدن در ۲۴-۱۱ روزگی و کل آزمایش نسبت به گروه شاهد مثبت افزایش یافت (۰۵/۰>p ). تیمارها بر ضریب تبدیل غذایی اثر نداشتند. گروه شاهد مثبت در مقایسه با شاهد منفی کاهش معنیدار در میزان پروتئین­تام، آلبومین، فسفر، منیزیم و روی سرم داشت (۰۵/۰>p ). پروبیوتیک توانست اثرات زیانآور آفلاتوکسین بر آلبومین سرم را جبران نماید (۰۵/۰>p ). پلیمر توانست اثر آفلاتوکسین بر کاهش سطح اسید اوریک سرم را جبران نماید (۰۵/۰>p ). سطح منیزیم و روی سرم در گروههای دریافت کننده پروبیوتیک و پلیمر در قیاس با گروه شاهد مثبت افزایش یافت (۰۵/۰>p ). افزودنیها در مقایسه با شاهد مثبت سطح فعالیت آنزیم لاکتات دهیدروژناز را افزایش دادند (۰۵/۰>p ). افزودنی­ها طول درشتنی را در مقایسه با شاهد مثبت افزایش دادند (۰۱/۰>p ). گروههای دریافت کننده پروبیوتیک و یا پلیمر وزن استخوان درشتنی بالاتری نسبت به گروه شاهد مثبت داشتند (۰۱/۰>p ). بالاترین استحکام استخوان در گروه پروبیوتیک مشاهده شد که با گروههای شاهد تفاوت معنیداری داشت. کاهش پادتن علیه گلبول قرمز گوسفند توسط همه افزودنیها در برابر شاهد مثبت افزایش یافت (۰۱/۰>p ). نتیجهگیری نهایی: افزودنی­ها به طور نسبی برخی عوارض آفلاتوکسین را کاهش دادند، وسعت تاثیر مشاهده شده بر شاخصهای عملکردی، ایمنی، اسکلتی و بیوشیمیایی سرم به ترتیب مربوط به پروبیوتیک، پلیمر منقوش و توکسینبایندر بود.

آفلاتوکسین, پروبیوتیک, پلیمر منقوش, توکسین بایندر, جوجههای گوشتی