شاپور طاحونی - استادیار دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست دانشگاه صنعتی امیرکبیر
پیام وثوقی - کارشناس ارشد سازه دانشکده مهندسی عمران و محیط زیست دانشگاه صنعتی امی

مخازن بتنی کاربرد گسترده ای در ذخیره آب شرب و آتش نشانی، فاضلا بها، نفت، مواد شیمیایی سمی و سایر مایعات مشابه دارند. بنابراین با توجه به نوع کاربری آنها، این مخازن به طور معمول در رده سازه های با اهمیت خیلی زیاد و شریان های حیاتی قرار می گیرند. در نتیجه طراحی آن ها در برابر بارهای لرزه ای و عملکرد مناسب آن ها در هنگام زلزله از اهمیت فراوانی برخوردار می باشد. مرجع اصلی برای طراحی مخازن بتنی در ایران نشریه 123 سازمان سابق برنامه و بودجه کشور با عنوان ضوابط و معیارهای طرح و محاسبه مخازن آب زمینی می باشد. با توجه به مدت زمان زیادی که از انتشار این نشریه می گذرد و تغییراتی که در این مدت در ضوابط آیین نامه ها و استانداردهای معتبر دنیا در این زمینه ایجاد شده است، نیاز به بررسی دوباره مفاد این نشریه احساس م یشود. در این مقاله ضوابط بارگذاری لرزه ای و طراحی مخازن مستطیلی زمینی بتنی بر طبق نشریه 123 با آخرین ویرایش آیین نامه های منتشر شده از سوی کمیتهACI350 به عنوان یکی از آیین نامه های معتبر دنیا در این زمینه مقایسه می گردند. از مهم ترین تفاوت های میان ضوابط این دو آیین نامه می توان به نحوه محاسبه زمان تناوب و ضریب زلزله قسمت مواج مایع ذخیره شده، ضرایب رفتار قسمت سخت و مواج مایع ذخیره شده، در نظر گرفتن اثر شتاب قائم زلزله، استفاده از ضریب جرم مؤثر دیوارها در زلزله، نحوه ترکیب نیروهای مختلف ناشی از ارتعاش مخزن، نحوه توزیع نیروهای هیدرودینامیکی بین دیوارهای مخزن، نحوه محاسبه اضافه ارتفاع موج، نحوه محاسبه ضریب پایایی، کنترل عرض ترک و ترکیب های مختلف بارگذاری اشاره کرد

مخازن زمینی، مخزن بتنی مستطیلی، نشریه 123 ، آیین نامهACI350