تحلیل مبانی فلسفی- حکمی تغذیه در طب سنتی ایران و اسلام ( صورت بندی یک قیاس با تاکید بر آرا ابن سینا و ملاصدرا )

پیشینه و هدف: در حکمت اسلامی، «تغذیه» نه تنها با جسم، بلکه با نفس و بعد ملکوتی انسان ا رتباط دارد. طب مدرن، تنها از بعدمادی تغذیه بحث می کند، اما در طب سنتی، تاثیر مبانی حکمت بر طبیبان حکیم و سنتی ایران،مشهود و مبرهن است. در این پژوهش، پدید آمدن کیفیتی بنام مزاج بواسطه نفس(نه بدن) و نیز مکانیسم تاثیر مادی غذا بر نفس، مزاج، کیفیات نفسانی و صفات روحی-روانی به عنوان امور غیر مادی در بحث تغذیه تبیین شده است. مواد و روش تحقیق: تحقیق به روش مطالعه کتابخانه ای انجام گرفته است. بر اساس عنوان و واژگان کلیدی، کتب مرجع فلسفی(ابن سینا و ملاصدرا) و طب سنتی ایران و مقالات در زمینه ارتباط نفس و بدن و تاثیر تغذیه بر نفس، کیفیات نفسانی و مزاج در طب سنتی به شیوه توصیفی -تحلیلی مورد مطالعه قرار گرفته است. یافته ها: در این تحقیق، مبانی فلسفی-طبی تغذیه مانند؛ ۱-ارتباط نفس و بدن و مرکب بودن بدن برای نفس؛ ۲-مزاج بدن و نسبت آن با روح؛ ۳-ارتباط بدن با روان در طب سنتی؛ و ۴-اصول حاکم برتغذیه نظیر: ساحت ملکوتی تغذیه، سنخیت آن با مغتذی، ارتباط آن با اندیشه و عقیده، تشکیکی بودن مراتب غذا و مغتذی بدست آمد. نتیجه گیری: به نظر می رسد که «تغدیه» (نه غذا) به عنوان یک امر مادی؛ ابتدا بر بدن و سپس بدلیل ارتباط آن با نفس بر مزاج انسان تاثیر دارد. اصلاح تغذیه(کمی و کیفی) به ترتیب، زمینه ساز تقویت اعراض نفسانی (ایجابی) و تضعیف سلبی ها در جهت تهذیب اخلاق، تعلیم و تربیت و سلامت معنوی است که در عصر حاضر، شایسته تامل از بعد نظری و عملی است.

Keywords:

مبانی فلسفی , تغذیه , نفس , طب سنتی , مزاج , کیفیات نفسانی